Geheugen Vandaag: Hoofdstuk 6: Opslaan (acquisition / encoding) 10 september: Hoofdstuk 7: Onthouden (retention / consolidation / storage) 17 september:

Presentatie over: "Geheugen Vandaag: Hoofdstuk 6: Opslaan (acquisition / encoding) 10 september: Hoofdstuk 7: Onthouden (retention / consolidation / storage) 17 september:"— Transcript van de presentatie:

1 Geheugen Vandaag: Hoofdstuk 6: Opslaan (acquisition / encoding) 10 september: Hoofdstuk 7: Onthouden (retention / consolidation / storage) 17 september: Hoofdstuk 8: Terugzoeken (retrieval)

2 Overzicht dit college Beroemde geheugenmodellen Power law of learning
Elaboratie: generation effect Priming Chunking Onthouden van sensorische versus semantische informatie

3 Nieuws: 3 september 2007 Wereldrecord voor geheugen Brit
MANAMAH - Een Brit heeft tijdens de geheugenwereldkampioenschappen in Bahrein aan de Perzische Golf een wereldrecord gevestigd. Ben Pridmore kon na dertig minuten een langere binaire code (bijvoorbeeld ) onthouden dan ooit iemand voor hem: 4140 nullen en enen gaf hij in de correcte volgorde weer.

4 Atkinson & Shiffrin (1968) Dual-memory theory

5

6 ROOS

7 ZOON

8 BLOEM

9 DOOS

10 NARCIS

11 VENT

12 HAAS

13 MAN

14 KRENT

15 NIEUW

16 ROZIJN

17 LEEUW

18 TULP

19 TIJGER

20 HULP

21 BEER

22

23 Atkinson & Shiffrin (1968) Evidentie: recency effect primacy effect
Korte-termijngeheugen: Acoustisch Lange-termijngeheugen: Semantisch Recency effect: vooral bij rijmwoorden aan het eind van de lijst met woorden (korte-termijngeheugen, vooral sensorisch) Primacy effect: vooral bij synoniemen aan het begin (lange-termijngeheugen, dingen die een zinvolle betekenis hebben worden hierin opgeslagen)

24 Atkinson & Shiffrin (1968) Helaas, het model heeft toch afgedaan
Het onderscheid tussen het korte- en langetermijngeheugen is niet goed te maken

25

26 ABC

27 ZPM

28 KLM

29 ODG

30 NXG

31 RTL

32 BMW

33 QYP

34 SZP

35 SVP

36 GCN

37 KPN

38 JZM

39 IBM

40 LNS

41 SBS

42

43 Baddeley (1986) Werkgeheugen
Baddeley spreekt liever van werkgeheugen dan van korte-termijngeheugen In de phonological loop vindt de rehearsal van verbale informatie plaats Informatie hoeft niet eerst door de phonological loop (verschil met korte-termijngeheugen uit het Atkinson & Shiffrin model) Het visuo-spatial sketchpad is voor de rehearsal van visueel-spatiele informatie

44

45 BOS

46 KAR

47 PEN

48 ROK

49 GIL

50

51 DEPARTEMENT

52 TENTOONSTELLING

53 ROUTEBESCHRIJVING

54 FLESOPENER

55 BERGBEKLIMMER

56

57 Baddeley (1986) In the phonological loop kan verbale informatie 2 sec. worden vastgehouden

58 Baddeley (1986) Visuo-spatial sketchpad Brooks matrix:
Spatial information: In the starting square put a 1 In the next square to the right put a 2 Etc. 1 2 3 4 5 6

59 Baddeley (1986) Visuo-spatial sketchpad Brooks matrix:
Non-spatial information: In the starting square put a 1 In the next square to the quick put a 2 Etc. 1

60 Baddeley (1986) Visuo-spatial sketchpad 1 2 3 4 5 6 Brooks matrix:
Proefpersonen kunnen 8 spatiële zinnen onthouden; slechts 5 nonsense zinnen

61 Baddeley (1986) Zijn de phonological loop en het visuo-spatial sketchpad twee verschillende mechanismen? Onderzoek van Hanley et al (1991): Patient met hersenbeschadiging in de rechterhelft Hanley et al (1991). Impairment of visuo-spatail sketch pad. The Quarterly Journal of Experimental Psychology, 43A(1),

62 Visuo-spatiële tests Brooks matrix:
Patient scoort beter op de nonsense zinnen dan op de spatiele zinnen Corsi blokken: proefleider legt blokken in bepaalde volgorde; proefpersoon reproduceert deze volgorde Patient scoort slecht Geheugen voor gezichten:

63 Phonological loop test
Fonologische gelijkheid: Geheugen voor B C D G P T V Fonologische ongelijkheid: Geheugen voor H J L R S Y Z Patient scoort goed, met name op geheugen voor letters met fonologische gelijkheid

64 Baddeley (2000)

65 Baddeley (2000) Episodic buffer:
Tijdelijke opslag van informatie van verschillende bronnen waarbij een integratie wordt gemaakt om een goede episodische representatie te verkrijgen Episodic memory refers to the memory of events, times, places, associated emotions, and other conception-based knowledge in relation to an experience.

66 Overzicht dit college Beroemde geheugenmodellen Power law of learning
Elaboratie: generation effect Priming Chunking Onthouden van sensorische versus semantische informatie

67 Power law of learning Power law of practice: Knopjes drukken
Achteruit lezen van tekst Sigaren rollen Wiskundige bewijzen leveren Gereedschap maken Boeken schrijven

68 Power law of learning

69 Power law of learning In de data zit een power trend
Hoe kom je erachter dat je data een power trend laten zien? Doe een log-log transformatie

70 Log-log transformatie
Veronderstel een power functie: y = a x b Neem het logaritme van beide zijden van de vergelijking: log(y) = log (a) + b log(x) [want log ax = log a + log x, en log (x)b = b log (x)]

71 Log-log transformatie
Nu vervangen we log(y) door Y, log (a) door A en log(x) door X: Y = A + b X Dit is een lineaire functie. Linaire functies zijn gemakkelijk te herkennen.

72 Verschil powerfunctie en exponentiële functie
Powerfunctie: y = a x b Met x en y als variabelen, en a en b als constanten Exponentiële functie: y = a c bx Met x en y als variabelen, en a, b en c als constanten

73 Waarom is een powerfunctie interessant?
Belangrijke eigenschap: Negatieve acceleratie = iedere eenheid van oefening leidt tot steeds kleiner wordende verbetering in prestatie “Law of diminishing returns” Oefening zal de sterkte van een herinnering vergroten, maar met steeds mindere hoeveelheden

74 Overzicht dit college Beroemde geheugenmodellen Power law of learning
Elaboratie: generation effect Priming Chunking Onthouden van sensorische versus semantische informatie

75 Elaboratie: generation effect
Onthouden gaat gemakkelijker als de proefpersoon actief met de stof bezig is Bekend voorbeeld: generation effect Klassieker: Slamecka & Graf (1978) Pagina

76 Elaboratie: generation effect
Slamecka & Graf (1978) Lees-conditie: woordparen, bijv. sea-ocean, save-cave Genereer-conditie: bedenk zelf een synoniem of rijmwoord Pagina

77 Elaboratie: generation effect
Bertsch et al (2007) Meta-analyse: 86 studies Groot verschil tussen genereren en lezen (halve standaarddeviatie) Pagina

78 Elaboratie: generation effect
1. Lexicale-activatie-hypothese Bij het genereren van een woord zoekt een proefpersoon zijn semantisch geheugen af Semantisch geheugen = geheugen van begrippen en kennis (inhoud) Crutcher & Healy (1989 Bij het genereren van een woord zoekt een proefpersoon zijn semantische geheugen af - dit activeert gerelateerde semantische kenmerken die later als “retrieval cue” worden gebruikt

79 Elaboratie: generation effect
2. “Cognitive effort”-hypothese Het genereren van een woord vereist meer cognitieve processen dan alleen het lezen van een woord Crutcher & Healy (1989 Bij het genereren van een woord zoekt een proefpersoon zijn semantische geheugen af - dit activeert gerelateerde semantische kenmerken die later als “retrieval cue” worden gebruikt

80 Elaboratie: generation effect
Evidentie: volgens de lexicale- activatie-hypothese zou het generation-effect alleen optreden bij woorden met een betekenis McElroy & Slamecka (1982) Crutcher & Healy (1989) Bij het genereren van een woord zoekt een proefpersoon zijn semantische geheugen af - dit activeert gerelateerde semantische kenmerken die later als “retrieval cue” worden gebruikt

81 Elaboratie: generation effect
McElroy & Slamecka (1982) 4 condities: lezen versus genereren woorden versus non-woorden non-woorden: achterstevoren geschreven: blik - kilb Crutcher & Healy (1989) Bij het genereren van een woord zoekt een proefpersoon zijn semantische geheugen af - dit activeert gerelateerde semantische kenmerken die later als “retrieval cue” worden gebruikt

82 Elaboratie: generation effect
McElroy & Slamecka (1982) Generation effect werd alleen gevonden voor woorden, niet voor non-woorden Crutcher & Healy (1989) Bij het genereren van een woord zoekt een proefpersoon zijn semantische geheugen af - dit activeert gerelateerde semantische kenmerken die later als “retrieval cue” worden gebruikt

83 Elaboratie: generation effect
Crutcher & Healy (1989) Vier condities: 1) Lees: 6 x 8 = 48 2) Reken zelf uit: 6 x 8 = ? 3) Met rekenmachine: 6 x 8 = ? 4) Check zelf antwoord: 6 x 8 = 48 Per conditie vijf sommen Crutcher & Healy (1989) Bij het genereren van een woord zoekt een proefpersoon zijn semantische geheugen af - dit activeert gerelateerde semantische kenmerken die later als “retrieval cue” worden gebruikt

84 Elaboratie: generation effect
Crutcher & Healy (1989) Vier condities: Herinnerd 1) Lees: 38% 2) Reken zelf uit: 68% 3) Met rekenmachine: 42% 4) Check zelf antwoord: 68% Dus niet het genereren zelf, maar cognitieve operaties verbeteren geheugen Crutcher & Healy (1989) Bij het genereren van een woord zoekt een proefpersoon zijn semantische geheugen af - dit activeert gerelateerde semantische kenmerken die later als “retrieval cue” worden gebruikt

85 Overzicht dit college Beroemde geheugenmodellen Power law of learning
Elaboratie: generation effect Priming Chunking Onthouden van sensorische versus semantische informatie Crutcher & Healy (1989) Bij het genereren van een woord zoekt een proefpersoon zijn semantische geheugen af - dit activeert gerelateerde semantische kenmerken die later als “retrieval cue” worden gebruikt

86 Priming Is deze letterreeks een woord of niet? plam
Overgang hierheen is niet duidelijk: waar komt lexicale decisie ineens vandaan? Wat is het belang van deze taak, nut, toepassingen? Taak: zo snel mogelijk ja of nee drukken

87 Priming Is deze letterreeks een woord of niet? fiets

88 Priming Is deze letterreeks een woord of niet? xxxxx wiel fiets
Bij priming wordt de cue gebruikt om de info weer op te roepen, dat kan dus ook onbewust. Ook door spreiding van activatie tussen geheugensporen.

89 Priming wiel xxxxxx fiets
Doordat je wiel hebt gezien ben je sneller in het herkennen van fiets De letters xxxxxx worden gebruikt als maskering om te voorkomen dat je woord echt herkent Nut: onderzoeken van het lexicon en de relaties tussen woorden Ook: ortografische priming: wiel en ziel Bij amnesie patienten (Korsakoff’s bijvoorbeeld) is de maskering niet nodig: ze hebben geen korte termijn geheugen; toch zie je wel de effecten.

90 Method - Study 1 (Karlijn Massar, Groningen)
Subliminal priming (17 ms) with words related to physical attractiveness or social dominance Words used: Attractiveness: sexy, slender, beautiful, pretty Social Dominance: tough, money, success, power Every word was preceded by third-person personal pronoun (he or she)

91 Method Study 1 Under the pretext of an ‘association task’:
”Please indicate as quickly as possible whether these two words are related to each other.” HOUSE

92 Method Study 1 Under the pretext of an ‘association task’:
”Please indicate as quickly as possible whether these two words are related to each other.” SHE

93 Method Study 1 Under the pretext of an ‘association task’:
”Please indicate as quickly as possible whether these two words are related to each other.” PRETTY

94 Method Study 1 Under the pretext of an ‘association task’:
”Please indicate as quickly as possible whether these two words are related to each other.” TREE

95 Method study 1 After the task, participants read a scenario (male version): “You are at a party with your girlfriend and you see an unfamiliar boy flirting with her. You notice that she appears to enjoy this and responds to it, and that she is also flirting with this boy.”

96 Method study 1 Dependent variable: Jealousy slider 0 100
not jealous at all extremely jealous

97 Results – Study 1 men women Jealousy
30 40 50 60 70 80 90 men women Jealousy Social Dominance Attractiveness Interaction: F(3,72) = 4.05, p < .05, η2 = .05

98 Method – Study 2 Parafoveal subliminal priming (60 ms) with line drawings of figures with an attractive or an unattractive body shape. For men: shoulder-to-hip ratio For women: waist-to-hip ratio

99 Parafoveal priming *

100 Results – Study 2 MEN: F (1,34) = 5,74, p <.02, η2 = .15 WOMEN:
30 40 50 60 70 80 attractive unattractive Jealousy 30 40 50 60 70 80 attractive unattractive Jealousy

101 Overzicht dit college Beroemde geheugenmodellen Power law of learning
Elaboratie: generation effect Priming Chunking Onthouden van sensorische versus semantische informatie

102

103 PSNMWTQR

104

105 VQ SA LH JG

106

107 AUTO

108 TAFEL

109 VORK

110 ROOD

111 KAST

112 BLAUW

113 MES

114 TRAM

115 LEPEL

116 BED

117 GEEL

118 BUS

119 STOEL

120 GROEN

121 BORD

122 FIETS

123

124 JURK

125 BROEK

126 SOK

127 TRUI

128 ZAAG

129 HAMER

130 SCHROEF

131 TANG

132 BERK

133 EIK

134 BEUK

135 KASTANJE

136 DUITS

137 FRANS

138 ENGELS

139 GRIEKS

140 Overzicht dit college Beroemde geheugenmodellen Power law of learning
Elaboratie: generation effect Priming Chunking Onthouden van sensorische versus semantische informatie

141

142 De student droeg het boek

143 Het bier werd door de ober getapt

144 Nadal werd verslagen door Ferrer

145 De tuinman snoeide de struik

146 De buurman las de krant

147

148 De ober tapte het bier

149 De docent droeg het boek

150 Kintsch’s theorie over proposities
Betekenisvolle informatie wordt opgeslagen in kleine eenheden (proposities) Tennisser Nadal, die op de US Open nooit verder wist te komen dan de kwartfinale, verloor van Ferrer in de vierde ronde

151 Kintsch’s theorie over proposities
Tennisser Nadal, die op de US Open nooit verder wist te komen dan de kwartfinale, verloor van Ferrer in de vierde ronde Nadal is een tennisser Hij heeft deelgenomen aan de US Open Op de US Open kwam hij nooit verder dan de kwartfinale Nadal verloor in de vierde ronde van Ferrer

152 Kintsch’s theorie over proposities
Nadal is een tennisser die in de vierde ronde verloor van Ferrer en en nooit verder kwam dan de kwartfinale op de US Open

153 Maandag Hoofdstuk 7