De Psychologisering van het Wereldbeeld

Presentatie over: "De Psychologisering van het Wereldbeeld"— Transcript van de presentatie:

1 De Psychologisering van het Wereldbeeld
HOVO Cursus G-22 Docent: Hans van de Sande

2 Gegevens over cursus 1 Inleiding 2 Wereldbeeld 3 Psychologie en Psychologisering 4 Gezondheid, Werk en Rechtssysteem 5 Onderwijs, Media en Kunst 6 Conclusies LITERATUUR Brinkgreve, Christien, e.a. (1995) Het verlangen naar openheid : over de psychologisering van het alledaagse. Amsterdam, de Balie Brown, D. (1991) Human universals. New York, McGrawHill. Dijksterhuis, E.J. (1950) De mechanisering van het wereldbeeld, Amsterdam, Meulenhoff Jansz, J. & Drunen, P. van (Eds) (2004) A social history of psychology. Oxford, Blackwell. Laland, K.N. & Brown, G.R. (2002) Sense & nonsense. Evolutionary perspectives on human behaviour, Oxford, Oxford University Press Skinner, B.F. (1950) Walden two. New York, MacMillan Co.

3

4 College 1 INLEIDING

5 Hoeveelheid mensen

6 Er is veel veranderd Bevolking is enorm snel toegenomen
Techniek is enorm snel geëvolueerd Dat gaf ons een enorme toename in macht over de natuur Daardoor is onze kennis enorm toegenomen Daardoor is het aantal vragen enorm toegenomen Dus is de specialisatie enorm toegenomen En de organisatie moest dus heel sterk toenemen Wat weer maakte dat onze afhankelijkheid enorm toenam En dat alles in twee eeuwen 200 jaar= 1/1000e van mensengeschiedenis

7 De mens verandert eigenlijk niet
Erbij horen (Kudde, School, Zwerm, Familie, Stam, Netwerk, Volk, Natie, COMMUNITY) Voortplanting (Hofmaken, Paring, Stalking, Porno, SEXINDUSTRIE) Kinderzorg (Temperatuur, Voedsel, Veiligheid, WOONERF, KINDERINDUSTRIE) Communicatie (Signaalsystemen, Taal, Media, , CHAT, GSM, de NIEUWE MEDIA) Verkennen (Omgeving, Sociale netwerk, Wacht houden, INTERNET, TV) Status (Dominantiehierarchie, RESPECT, RECLAME, STATUSINDUSTRIE) Agressie (Dreigen, Vecht/vlucht, Jagen, Doden, ZINLOOS GEWELD, VECHTINDUSTRIE) Fourageren (Zoeken, Eten, Delen, Herkauwen, Cantine, CONSUMEREN, McDONALDS) Voorraad maken (Eikeltjes, Hamsteren, Vrienden, Banken, RIJK WORDEN, FINANCE) Territorium maken (Gebied, Gebouw, Persoonlijke ruimte, Eigen plek, WOONINDUSTRIE) Bouwen (Hol, Nest, Val, Dam, Kantoor, Stadion, SCHOENENDOZEN, BOUWINDUSTRIE) Ruilen (Quid pro quo, oog om oog, geschenken, ruilhandel, HANDEL) Lichaamsverzorging (Gladstrijken, Wassen, Vlooien, COSMETICA & MODE INDUSTRIE) Afwachten (Pauzeren,Wachten, Uitrusten, Zonnen, LEKKER LUIEREN, GEMAKSINDUSTRIE) Migratie (Trek, Nomadisme, Auto's, UITGAAN, MIGRATIE, VACANTIEINDUSTRIE ) Spel (Sociaal, Vecht/vlucht, Prooi, Paintball, Status, Pokeren, Poppen, COMPUTERSPELLETJES, SPEELINDUSTRIE C O N T R L E M H A I S GETRANSFORMEERD DOOR CULTUUR EN DUS DOOR TECHNIEK

8 Maar de techniek verandert sterk!
De techniek en de organisatie daarvan zijn enorm toegenomen en hebben revolutie ondergaan. Dit maakt ons extreem afhankelijk van de infrastructuur. Soorten techniek: Energie techniek: stroom, benzine, kernreactoren Regel techniek: computers, software Distributie techniek: Verkeer, luchtvaart, logistiek Fysische & Chemische techniek: Apparaatjes en stofjes Medische techniek: Hygiene, geneesmiddelen, Diagnostiek Communicatie techniek: Media, telefoon, internet Economische techniek: marketing, modellenbouw, accountancy Sociale techniek: Training, therapie, organisaties

9 Geen wonder dat we in de war zijn

10 In de war (vroeger) Ook vroeger was men in de war, vaak zeer ernstig zelfs

11 De mens reist langs twee sporen
© 2006 JP van de Sande RuG NATUUR Niets dierlijks is ons vreemd ‘Instincten’ Gedragsmechanismen Samenleving: Gemeinschaft Behoefte aan erbij horen Groepsdoelen Plicht; Eer; Traditie Conservatief; Stabiliteit Religie; Magie Charismatisch leiderschap STRONG TIES Specifieke reacties op crisis IMPROVISATIE Fight-Flight Arousal Cohesie CULTUUR Ratio beïnvloedt gedrag Normen & Waarden Kosten-Baten analyse Samenleving: Gesellschaft Behoefte aan vrijheid Individualistische doelen Vrijheid; Geld; Vernieuwing Progressief; Schijnverandering Ideologie; Techniek Transactioneel leiderschap WEAK TIES Specifieke reacties op crisis PLANNING Prioriteiten stellen Professionaliteit Organisatie zijn worden

12 Wat is waarheid? HvdSande RuG © 2006 JP van de Sande RuG Immanuel Kant: De Waarheid bestaat wel (das Ding an sich), maar we kunnen hem niet kennen Toch moeten we dat proberen Er zijn vele verschillende meningen over één zaak mogelijk Daarom is zorgvuldige toetsing van meningen nodig Wetenschap reduceert chaos maar lost die niet op Het persoonlijke kleurt onze waarnemingen, maar is op zich niet interessant 12

13 Waarheid of relativisme?
HvdSande RuG © 2006 JP van de Sande RuG Things that people believe to be real, are real in their consequences (Thomas’ dictum) Waarheid is daarom een te abstract begrip Waarheid is eerder een persoonlijke of groeps-waarde dan een feit Feiten kunnen dus meer of minder waar gevonden worden De verwachte consequenties spelen hierbij een grote rol 2 dimensies beinvloeden waarheids-gevoel sterk: Angsten en Wensen 13

14 The illusion of ‘either-or’ politics The illusion of a good time The illusion of a rising Dow The illusion of a short war The illusion of abundance The illusion of access The illusion of agony The illusion of anarchism The illusion of androgyny The illusion of attitude change The illusion of autonomy The illusion of balance The illusion of beauty The illusion of being The illusion of camps The illusion of choice The illusion of collective security The illusion of college drinking The illusion of color The illusion of comparisons The illusion of competence The illusion of comprehension The illusion of compassion The illusion of conciliation The illusion of conscious will The illusion of control The illusion of conviction The illusion of cultural identity The illusion of death The illusion of democracy The illusion of depth The illusion of design The illusion of despair The illusion of destiny The illusion of disease The illusion of disillusionment The illusion of distance The illusion of domination The illusion of ego The illusion of e-learning The illusion of energy efficiency The illusion of equality The illusion of ethnicity The illusion of exceptionalism The illusion of failure The illusion of fair-use guidelines The illusion of freedom The illusion of grand strategy The illusion of gravity The illusion of growth The illusion of handwriting The illusion of happiness The illusion of health IT success The illusion of high agreement The illusion of high test coverage The illusion of household wealth The illusion of human rights The illusion of identity The illusion of illumination The illusion of inclusion The illusion of information The illusion of innocence The illusion of insurance The illusion of integrated pest management The illusion of integrity The illusion of intelligent design The illusion of interactivity The illusion of internet governance The illusion of internet infinity The illusion of invulnerability The illusion of Jewish unity The illusion of knowledge The illusion of landscape The illusion of legitimacy The illusion of life The illusion of lightness The illusion of limitations The illusion of linearity The illusion of loss The illusion of love The illusion of majesty The illusion of managing China The illusion of materialism The illusion of meaning The illusion of memory The illusion of military power The illusion of missile defence The illusion of monogamy The illusion of moral neutrality The illusion of motion The illusion of murder The illusion of normality The illusion of occupancy The illusion of opacity The illusion of openness The illusion of order The illusion of pan-Asian identity The illusion of peace The illusion of perception The illusion of permanence The illusion of phased withdrawal The illusion of plenty The illusion of power The illusion of power lyrics The illusion of powerlessness The illusion of predictability The illusion of privacy The illusion of profits The illusion of progress The illusion of propriety The illusion of prosperity The illusion of protection The illusion of public input The illusion of public panic The illusion of reality The illusion of reform The illusion of rejection The illusion of relatedness The illusion of remembering The illusion of rules The illusion of safety The illusion of satisfaction The illusion of security The illusion of semantic reference The illusion of separateness The illusion of simplicity The illusion of socialism The illusion of sociobiology The illusion of speed The illusion of spontaneity The illusion of struggle The illusion of superiority The illusion of sustainability The illusion of talent The illusion of technique The illusion of terror The illusion of the deadly conglomerate The illusion of the end The illusion of the epoch The illusion of the exclusive actor The illusion of the future The illusion of the ghost in the machine The illusion of the good The illusion of the past The illusion of the Renaissance The illusion of the self The illusion of the wall The illusion of thinking as acting The illusion of time The illusion of transportation choice The illusion of traveller’s expertise The illusion of truth The illusion of UM security council reform The illusion of validity The illusion of vanquishing The illusion of victory The illusion of Vincent van Gogh The illusion of wallpaper The illusion of work

15 College 2 Het wereldbeeld

16 Wat is HET WERELDBEELD? Simpel antwoord: Hoe we de wereld opvatten
Dat laat nogal wat vragen open: Zien? Dus waarnemen Denken? Dus construeren Is het puur rationeel, of zijn er ook emoties mee gemoeid? Welke consequenties heeft het? Waar hangen die weer van af? Hoe omvattend is het? Hoe “is het bedoeld” en hoe is het voor de moderne mens? Wie heeft eigenlijk dat wereldbeeld? Iedereen? De meesten? De besten?

17 Wereldbeeld als functie van Tijdgeest
Georg W.F. Hegel ( ) Leende term van Herder (Geist der Völker & Zeite) Er zijn eeuwige waarden & ideeën Deze ontwikkelen zich lineair Doel is “het absolute” De verandering uit zich in ZEITGEIST Kracht, stroming, tendens kenmerkend voor tijdperk Universeel, maar ongrijpbaar en onzichtbaar Uit zich in: Gedachten, ideeën, emoties, beslissingen, inschattingen, waarderingen, doelen En dus in het wereldbeeld Pubers zijn bijv extreem gevoelig voor nieuwspraak

18 Waar waren we ook al weer?
O ja, we waren in de war, en dat zowel vroeger als nu

19 Hoe raak je uit de war? Door begrijpen. In dit college: het begrijpen van de wereld door het begrijpen van de mens Hoe krijg je begrip? Door goed op te letten en gewoontevorming Dit omvat alles, ook wat dieren doen Door te geloven Typisch menselijk: heeft met autoriteit te maken Door na te denken Nogal typisch menselijk: heeft met zelfvertrouwen te maken (Hegel: des te erger voor de feiten) Door experimenteel te onderzoeken Typisch menselijk. Empirische cyclus

20 Historische visie In dit college worden 3 fasen onderscheiden
Magisch religieus wereldbeeld (tot 17e eeuw) Mechanisch wereldbeeld (18e en 19e eeuw) Psychologisch wereldbeeld (vanaf 20e eeuw) Er zijn geen scherpe overgangen tussen fasen In elke fase zijn wel kenmerken van de andere te vinden Dus meer een kwestie van accent, van dominante manier van denken

21 De historie van het uit de war raken I
Magisch en religieus denken Wereld is bezield, alle dingen daarin ook (animisme) Wereld is bovendien bevolkt door geesten & goden Geesten & goden bemoeien zich actief met ons Ze zijn beïnvloedbaar Er bestaan geheime kunsten, plaatsen, personen, spreuken en gedachten Fundamenteel is Goed versus Kwaad Het kwade doen is Zonde: dwz op lange termijn: straf Bidden, Goed leven en Offeren zijn dus nuttig Als het niet helpt: meer van hetzelfde Doel: beheersing van reële angsten en samenbinding groepen

22 De historie van het uit de war raken II
Technisch en mathematisch denken Wereld is wetmatig en logisch opgebouwd Wereld wordt beheerst door wetten en regels Door inzicht kunnen we daar gebruik van maken Inzicht wordt verkregen door wetenschappers Fundamenteel is Waar versus Niet waar Als je veel energie steekt in iets onwaars is dat zonde Empirisch onderzoek en mathematische theorie zijn dus nuttig Als het niet helpt is inzicht nog onvolledig Doel: het op efficiënte wijze bereiken van het onmogelijke

23 Een monumentaal boek “Opmerken, nauwkeurig waarnemen, verschijnselen isoleren, onderstellingen ter verklaring maken en de consequenties daarvan aan nieuwe, opzettelijk veroorzaakte verschijnselen te toetsen. Dan meten, de resultaten mathematisch formuleren En daardoor den weg openen tot voorspellingen die ook quantitatief controleerbaar zijn. En ten slotte: een mathematisch begrippenstelsel opbouwen waarin het onderzochte gebied van natuurverschijnselen een geïdealiseerde afbeelding verkrijgt” In 1950 publiceerde de wiskundige Dijksterhuis zijn boek: De mechanisering van het wereldbeeld Het was al redelijk snel een groot succes Hij beschrijft de overgang van fase 1 (Magisch en religieus denken) naar fase 2 (Technisch en mathematisch denken) Hij stelt dat voortschrijden der wetenschap niet berust op feiten (losse stenen in het bolwerk) maar op een andere methode Deze berustte op het zoeken naar waarheid, op toetsing van het rationeel bedachte door empirie

24 Wie was Dijksterhuis? E.J. Dijksterhuis (1892-1965)
Leraar wiskunde in Tilburg, later hoogleraar geschiedenis der exacte wetenschappen Was jarenlang hoofdredacteur van De Gids. Publiceerde in 1950 het beroemde Mechanisering van het wereldbeeld

25 De historie van het uit de war raken III
Psychologisch denken Wereld is individueel subjectief, alle dingen daarin ook (relativisme) Wereld is bovendien bevolkt door culturen Mensen communiceren en interacteren Ze zijn stuurders (marketing/democratie) en tevens volgers (reclame/propaganda) Het is mogelijk inzicht te krijgen in hoe mensen en culturen denken en voelen Bewust leven en Offeren zijn nuttig Als het niet helpt: meer van hetzelfde Doel: het bereiken van individueel geluk

26 Een veranderende manier van leven
In de psychologisering wordt dus een andere, nieuwe methode gebruikt: de professionalisering van het leven Die richt zich op zoeken naar geluk, wat overigens meestal op geld neerkomt. Het effect van inzichten wordt getoetst op succes, op wat het oplevert. Managerialisme Het bovenpersoonlijke streven van de eerste twee fasen is dus persoonlijk geworden Amateurisme is vervangen door professionalisme Het leven is, evenals de techniek, uiteengevallen in allerlei specialismen, die vervolgens gemanaged moeten worden

27 Wat was Uw eerste gedachte?
Een ouderwets geluid Wat was Uw eerste gedachte? A Die man heeft gelijk B Die man weet niets van spiritualiteit C Die man is zelf ingenieur D Die man begint aardig te kalen

28 PSYCHOLOGIE en PSYCHOLOGISEREN
College 3 Stanley Hall (1924): All the great problems of our age are becoming more and more psychological, the better we understand them. PSYCHOLOGIE en PSYCHOLOGISEREN

29 G.Heymans (1857-1930) De toekomstige eeuw der psychologie. Rede 1909
19e eeuw: Natuurwetenschappen dominant Maar, heeft niets aan geluk veranderd Aantal echtscheidingen sinds 1850 gestegen van 0,015 naar 0,075 Van mannelijke beroepsbevolking heeft niet minder dan 12 % reeds herhaaldelijk een beroepswisseling doorgemaakt “Zoo zal dan de ontwikkeling van de psychologie stuur brengen in het maatschappelijke zowel als in het persoonlijke leven” Zie verder:

30 Magisch Mechanisch Psychologisch
Wereld is bezield, alle dingen daarin ook (animisme) Wereld is bevolkt door geesten & goden Geesten & goden bemoeien zich actief met ons Ze zijn beïnvloedbaar Er bestaan geheime kunsten, plaatsen, personen, spreuken en gedachten Fundamenteel is Goed versus Kwaad. Het kwade doen is Zonde: dwz op lange termijn: straf Bidden, Goed leven en Offeren zijn dus nuttig Als het niet helpt: meer van hetzelfde Doel: beheersing van reële angsten en samenbinding van groepen Wereld is wetmatig en logisch opgebouwd Wereld wordt beheerst door wetten en regels Door inzicht kunnen we daar gebruik van maken Inzicht wordt verkregen door wetenschappers Fundamenteel is Waar versus Niet waar Als je veel energie steekt in iets onwaars is dat zonde Empirisch onderzoek en mathematische theorie zijn dus nuttig Als het niet helpt is inzicht nog onvolledig Doel: het op efficiënte wijze bereiken van beheersing Wereld is individueel subjectief, alle dingen daarin ook (relativisme) Wereld is bovendien bevolkt door culturen Mensen communiceren en interacteren Ze zijn stuurders (marketing/democratie) en tevens volgers (reclame/propaganda) Fundamenteel is je zin krijgen Het is mogelijk inzicht te krijgen in hoe mensen en culturen denken en voelen. Zonde bestaat niet. Bewust leven en aan jezelf werken zijn dus nuttig Als het niet helpt: meer van hetzelfde Doel: het bereiken van individueel geluk

31 Twee mogelijkheden Raadsel Religie Magie Moraal Antwoord Machine
Wetten Inzicht Probleem Mens Psychologisme Relativisme Raadsel Religie Magie Moraal Probleem Mens Psychologisme Relativisme Antwoord Machine Wetten Inzicht

32 Wat is psychologiseren?
Psychologiseren is het behandelen van een probleem alsof het alleen of voornamelijk door de werking der menselijke geest beheerst wordt. Maar vooral: psychologiseren is het overal zien van problemen en daar dan lekker over gaan praten Voorbeelden: Meer geïnteresseerd zijn in het leven van de schrijver, dan in zijn boeken Dierenliefde verklaren uit onvermogen contacten met mensen te leggen Criminaliteit door een ongelukkige jeugd of traumatisering Moreel verwerpelijk gedrag uit de persoonlijkheid of de situatie verklaren Politieke beslissingen door gestoorde persoonlijkheid Zakelijke mislukkingen door veel/weinig selfesteem Leerproblemen door raadselachtige ziekten als PHDnos, dyslexie of ADHD Impotentie door verkeerde gedachten en relatieproblemen Groene stroom verkopen Vinden dat je hondje net een mens is Denken dat iedereen door de juiste keuzen goed kan leven

33 Wat bevordert Psychologisering?
Toename aantal mensen >zoveel hoofden, zoveel zinnen Toenemende welvaart >meer tijd voor bijzaken Toenemende beheersing natuur >mens is ook natuur Economisering en daarmee professionalisering Humanisering van de maatschappij >curatie en preventie Minder oorlog en daarmee feminisering >veel overleg Steeds sterkere rol media >feiten bekend, dus interpretatie Toenemende psychologische kennis & practijk Toenemende concurrentie, dus wanhopige zoektocht naar winnende strategieën

34 Hoe herkennen we het? Ik ben gestresst! Je moet ook werken aan jezelf
Ik zie het niet meer zitten Je moet het uitpraten Ze is getraumatiseerd Hij is helemaal paranoia Hij zit in de ontkenningsfase Wat vind je er zelf van? Probeer daar eens wat bewuster mee om te gaan Dat zie je helemaal fout! Er is geen team spirit Het is een kwestie van motivatie

35 Het mensbeeld De mens is: Een denkend dier (Socrates)
Een politiek dier (Aristoteles) Een denkend riet (Pascal) Een werkend dier (Franklin) Een spelend dier (Huizinga) Een sexueel dier (Freud) Een moreel dier (Dharma-volgend) (Hindoeisme) Een voor ‘t succes geboren dier (Dalmeijer) Een zich verhurend dier (Marx) Een machine (La Mettrie) Een overlevingsmachine (Darwin) Een overlevingsmachine voor genen (Dawkins)

36 Verschil naïeve en wetenschappelijke psychologie
NAIEF Aannames niet bekend noch gecontroleerd Planloos werken Data verzamelen die zich aanbieden Veel biases in conclusies Laat tegenspraken en herhalingen bestaan Is idiosyncratisch en persoonlijk WETENSCHAP Formuleert en controleert aannames Werkt gepland Verzamelt systematisch data Controleert elke denkstap Werkt cumulatief Is nomothetisch en bovenpersoonlijk

37 Sigmund Freud (1856-1939) Energie is instinctmatig bepaald
Genot is centraal Veel gedrag onbewust Wat onbewust was, moet bewust worden Uitersten in wezen hetzelfde Machtsverhoudingen cruciaal Kindertijd is fundament Symboliek is belangrijk (sigaar)

38 Toegepaste psychologie
Freud was eerste die psychologie als middel gebruikte. In USA ontstond geleidelijk de practische psychologie, vaak in de vorm van boeken en schriftelijke cursussen. Dale Carnegie: How to make friends and influence people In Nederland bijvoorbeeld Dalmeijer of de Kanarieboekjes Kenmerken van practische psychologie: Morele vragen worden onbelangrijk geacht, zonde bestaat niet Simplificatie gecombineerd met sterk overdreven claims Moeilijkheden worden tot problemen Alle problemen worden gezien als zelfveroorzaakt Alle problemen zijn, als men het echt wil, oplosbaar. Motivatie! Dit leidt tot psychologisch monisme

39 Wat doet de psychologie?
Waar duisternis was, zal helderheid komen Daartoe moet het geheim opgespoord en opgelost worden Als het geheim aan het licht is gebracht, wordt het oppervlakkig Daarmee verdwijnt de diepzinnigheid Cultuur gaat inderdaad in sterke mate over geheimen en popcultuur gooit ze te grabbel sex in alle geheime varianten, agressie en moord en alle dingen die anderen liever geheim houden worden bezongen, gefilmd of geschilderd Gelukkig heeft de psycholoog een beroepsgeheim Maar de gepsychologiseerde niet

40 OP WELKE TERREINEN? WERK GODSDIENST ECONOMIE MAGIE POLITIEK MEDICIJNEN
RECLAME LITERATUUR KUNST JOURNALISTIEK WETENSCHAP FILOSOFIE GODSDIENST MAGIE MEDICIJNEN RECHTSPRAAK CRIMINALITEIT ORGANISATIE ONDERWIJS OPVOEDING

41 Gezondheid, Werk en Rechtssysteem
College 4 Het bestaande en het gedachte: Idealen Gezondheid, Werk en Rechtssysteem

42 Twee manieren van denken
© 2006 JP van de Sande RuG EPIMETHEUS PROMETHEUS IS ZOU MOETEN BESCHRIJVING WENS WERKELIJKHEID IDEAAL feiten waarden psychologie pedagogie HEDEN WETENSCHAP TOEKOMST POLITIEK SPECULEREN ONDERZOEK DATA HYPOTHESEN theorie utopie optimisme realisme

43 Bronnen van Utopia Nirvana: Wensloosheid Elysium: Geluk
Harmonia: Broederschap Tempus aurea: Hoogtepunt Justitia: Gelijkheid Irene: Vrede Libertas: Vrijheid Hemel: Identificatie Paradijs: Simpelheid Luilekkerland: Overvloed

44 UTOPIA een overzicht Plato ( bC) Magnesia in Republiek (ideaal) en Wetten (aangepast) Moore ( ) Utopia (1516) Campanella ( ) Zonnestad (1602) Rousseau (17 –1778) Monde ideal (1778) moi en moi commun moeten samenvallen Fourier ( ) Phalanstere Owen ( ) New Lanark, New Harmony Thoreau ( ) Walden Modernisme ( ) Bauhaus, LeCorbusier, New Babylon Dystopias: Huxley: Brave new world Orwell: Bradbury: Fahrenheit 451

45 Francois Marie Charles Fourier (1772-1837)
Basis idee : attractie tussen mensen (Newton attractie tussen hemellichamen) Daarom Phalansteres: 2 x 810 mensen. (810 types: combinaties van de 12 basis-passies). Omdat menselijke natuur niet verandert is progressie evenmin mogelijk: doel is harmonie. Beperking van wensen (Stoicisme) was absoluut verkeerd 12 passies: genot zien; horen; proeven Eenheidsstreven groep respect; vriendschap; ouderschap; liefde Distributief Overeenkomsten; intrige; verandering Nieuwe deelnemer werd getypeerd en kreeg onmiddellijk passende partner (droom van de handelsreiziger) Eerste Phalanstere in Roemenie, Scaeni. Na aanval verdwenen, bleef bekend (Ceauescu)

46 WALDEN EEN Henry David Thoreau (1817-1862)
"There is more day to dawn. The sun is but a morning star."

47 M0derNisme Constant NEW BABYLON

48 WALDEN TWEE een psychologische utopie
H 1: Rogers & Jamnik na WOII op bezoek bij Burris. Frazier en WII besproken H2: Collega Castle en Barbara & Mary gaan ook mee. Aankomst H3: Schapen en touwtje. Opzet gebouwen van commune H4: Kleren kinderzorg en thee glazen. Alles steeds door experimenteren verbeterd H5: Geen modekleding. Keurige kinderen. H6: Geen crowds: valse eenheid. H7: Eten in kleine groepen. Rationalisatie van afwas etc. Cultural engineering H8: Economie. Labor credits. Planners & Managers H9: Human interest. Werk voor gasten H10: Productie. Geen “thank you” H11: Vrije tijd. Iedereen is kunstenaar H12: Babies H13: Kinderen. Jalouzie H14: Conditionering kinderen H15: Schoolopleiding H16: Vroege liefde & voortplanting. Genetic engineering. H17: Familieleven H18: xx H19: xx H20:‘The good life’. Moraal H21: Steve&Mary blijven H22: waarom functioneert het? H23: politiek & religie H24: Buitenwereld H25 & H26: Observaties H27: bezoek van andere waldens. Heroes & history H28: Frazier persoonlijk H29: Vrijheid en waardigheid H30 & 31: xx H32: Fascisme? H33: God? H34: Schaap ontsnapt H35: Keuze H36: terugblik Burrhus Frederick Skinner ( )

49 Centrale ideeën in Walden 2
Alles moet voortdurend verbeterd worden Vooruitgang is heilige koe De wetenschap biedt daarvoor een methode: het experiment Gedrag is het enige mogelijke en juiste onderwerp voor sociale wetenschappers (behaviorisme) Menselijk gedrag is aangeleerd Aanleren (en afleren) gebeurt door reinforcement Negatieve reinforcement heeft negatieve bijeffecten Voor individu: behavioral enineering Voor groep: cultural engineering Helden mogen niet bestaan The good life: gezondheid, vrije tyd, comfort, amusement Verzet tegen bestaande politieke arrangementen

50 De familie Skinner Pa, ma en dochter Debby
Alles kan veranderen, mits de juiste experimentele procedures en bewijsvoering gevolgd worden (citaat Frazier)

51 Er is nog een zo’n community over
Principes: a) We are not competitive or cooperative from birth, we learn these behaviors through interaction with our environment. We learn it from our culture. b) In order to change our behavior the environment needs to change. Thus, by designing a society which promotes or reinforces cooperation instead of competition, we will learn to cooperate. This is what Walden Two is trying to do. c) In improving the society we need to have a constant experimental attitude, not fixed rules, no dogmatism. Everything needs to be tested and what does not work, needs to be changed. This is a basic practice in Walden Two. d) Behaviorism is humanist. It considers each individual as unique because his/her history is unique. Radical behaviorism is a humanist philosophy because: - it seeks the full development of one's potential. – It leads us to a rich and meaningful life and helps us to become better persons. It believes in the human potential, in self-realization behaviors Comunidad Los Horcones. Apartado Postal # 372. Hermosillo, Sonora México

52 College 4a Gezondheid

53 fabels Zodra iets door mensen belangrijk wordt gevonden, ontstaan er fabels over Dat gebeurt over het wereldbeeld (centrum) Over natuurkundige zaken (het weer, vulkanen) En vooral over menselijke zaken Over de maatschappij (is de mens goed?) Over juridische zaken (wat is eerlijk?) Over het geloof (hoeveel zielen passen op aarde?) Over het denken (we gebruiken maar 10% van capaciteit) MAAR FAVORIET IS: GEZONDHEID

54 Modernisatie van gezondheid
Men is niet meer alleen bezorgd als men ziek is Onverschilligheid of angst en preventie Patient is mondig geworden en heeft halve kennis Psychologische problematiek raakt ingeburgerd Psychosomatiek wordt erkend, maar vnl bij anderen Ontstaan nieuwe ziekten Aard medische research verandert (farmacie) Evidence based is toverwoord Belang van psychol. factoren in consultatieproces Veranderingen in medische opleiding Dokter zijn: van roeping naar beroep Arts neemt minder verantwoordelijkheid Fouten worden verwijtbaar

55 MODERNE DOKTERS In het CAnMeds model worden 7 taakgebieden van de arts onderscheiden: Arts-patiënt communicatie Maatschappelijk handelen Organiseren Professionaliteit Samenwerken Vakinhoudelijk handelen Wetenschap en onderwijs

56 Moderne ziekten I De moderne ziekten danken we eigenlijk aan Sigmund Freud Hij begon geestesgesteldheden als ziekten aan te duiden Vb. Neurosen, complexen, fixaties, hysterie, narcisme, fobieën (bv. Oedipuscomplex, anale fixatie, hysterische blindheid, paardenfobie) Dit bleek zeer succesvol, vooral wanneer er een fysieke component bij bedacht werd Dus kennen we nu:

57 Moderne ziekten II ADD, ADHD, Anorexia, Asperger, Autisme, Automutilatie Bereavement,Bindingsangst, Borderline, Boulemie, Burnout Chronische voedselweigering, CVS Dependent personality disorder, Depersonalisatie, Dyslexie Faalangst, Fibromyalgie, Gokverslaving Hechtingsstoornis, Hoogbegaafdheid, Hypochondrie Lege Nest syndroom, ME, Munchausen by proxy, NLD Obesitas, ODD, Overspanning Posttraumatisch stress syndroom, Restless legs, RSI Sexual arousal disorder, Sexverslaving, Slaap apneu Voedselallergie Whiplash (zie ook:

58 Een voorbeeld: RSI en rugpijn
100% vrij van RSI Na het lezen van The mindbody prescription herstelde ik binnen een paar dagen volledig van RSI. Ik ben al vijf jaar pijnvrij. In J. Sarno's boeken krijg je inzicht in RSI en in het mechanisme van pijn. Op deze website geef ik informatie over de theorie van deze Amerikaanse arts.

59 NOG EEN VOORBEELD:VOEDING
Voedingssystemen hebben psychologische effecten Raw Food: To illustrate what true health is, let me quote Prof. Arnold Ehret from his book "Rational Fasting": "If your blood is formed from eating pure foods, your brain will function in a manner that will surprise you. Your former life will take on the appearance of a dream, and for the first time in your existence your consciousness awakens to a real self-consciousness. Your mind, your thinking, your ideals, your aspirations and your philosophy changes fundamentally in such a way as to beggar description. Your soul will shout for joy and triumph over all misery of life, leaving it all behind you. For the first time you will feel a vibration of vitality through your body (like a slight electric current) that shakes you delightfully.“ The body must be cleansed from the filth of civilized food so that the flow of innovation and inspiration is not impeded. Man is suffocating, suffering and sinking, in a swampy sea of saturating, silting, sticky, slippery, sloppy slicks of sludgy slime. Cleanse the system so that purified mind is forever inspired.

60 GEVOLGEN VAN PSYCHOLOGISERING: De WAO
In de loop van de jaren tachtig steeg het aandeel arbeidsongeschikten met een psychische aandoening van ongeveer 20% tot 33% – een percentage dat sinds 1988 vrijwel constant is gebleven (Aarts e.a., 2002). In deze periode is het aandeel ‘subjectieve’ diagnoses opgelopen tot ongeveer tweederde van het aantal WAO-gevallen (Aarts e.a., 2002; Brenninkmeijer e.a., 2006). Wie op psychische gronden in de WAO komt, heeft minder kans dan somatische patiënten om terug te keren naar de arbeidsmarkt (CPA, 2002). Vanaf het begin van de jaren negentig zijn arbeids-ongeschikten vaker vrouw, en betrekkelijk jong(Aarts e.a., 2002; Einerhand & Van der Stelt, 2005)

61 KEURING Bij werkgerelateerde psychische of psychosomatische klachten is het vaak lastig vast te stellen of er sprake is van een goed omschreven aandoening, terwijl de cliënt wel duidelijk arbeidsongeschikt kan zijn. Een psychiater zou, het classificatiesysteem van de DSM-IV volgend, kunnen oordelen dat er sprake is van een ‘ongedifferentieerde somatoforme stoornis’ of een ‘adaptatiestoornis met voortdurende stressoren’; volgens de ICD-10 kan hij of zij spreken van ‘neurasthenie’ (Hoogduin e.a., 2001, 1-2). Keuringsartsen werken met een eigen, van de ICD-10 afgeleide, diagnostische lijst, waarin aandoeningen een zogenaamde Cas-code krijgen. In rubriek P staan psychische aandoeningen en gedragsstoornissen, waaronder spanningsklachten, overspanning (‘surmenage’) en burnout, die vaak als een oplopende reeks worden beschouwd (zie Terluin e.a., 2005).

62 College 5 Werk, Rechtssysteem

63 Ontwikkeling werk MAGISCH: Werk is iets voor slaven, lijfeigenen en vrouwen. Soms niet te vermijden, maar altijd oneervol RELIGIEUS: Christendom is godsdienst van verworpenen der aarde. Werk stijgt een beetje in aanzien (Ora et labora, Protestant ethic) MECHANSCH: Werk wordt nodig om de wereld te beheersen. Helden zijn ingenieurs, industriëlen of wetenschappers. Straalt af op arbeider (Juenger) PSYCHOLOGISCH: Werk als tijdsbesteding en middel tot persoonlijke ontwikkeling. Jobhoppen

64 Hoe reageerde psychologie?
Ca 1900: Scientific management Ca 1915: Selectie door testen en assessment Ca 1925: Human relations (Hawthorne onderzoek) Ca 1942: Managerialisation Ca 1950: Training Ca 1985: Human resource management

65 Het werk wordt rationeler gemaakt
1.Vervang de bestaande vuistregel-methoden door methoden gebaseerd op wetenschappelijke observatie van de taken 2. Selecteer, train en ontwikkel de juiste man voor het werk 3. Managers moeten werkers gedatailleerde aanwijzingen en toezicht geven 4. Verdeel het werk tussen managers en werkers. Managers plannen het werk en geven supervisie op wetenschappelijke basis. Werkers doen de taken Scientific management (Taylorisme F.W.Taylor ) Concentratie op logistiek van de productie Daardoor kunnen arbeiders meer produceren en dus verdienen Begin van de fragmentatie en specialisatie van werk Begin van de rol van de manager Werk wordt dus eenvoudiger (Immigranten!) Werk gaat meer berusten op extrinsieke motivatie (vakman verdwijnt) Systeem geperfectioneerd door Henry Ford

66 Het werk is sterk veranderd
Door scientific management werd tijd en daarmee efficiency een factor. Dit zijn in essentie psychologische factoren De werker werd steeds meer zelfbeschikking afgenomen. Zo mogelijk wordt hij door robot vervangen Vakmanschap berust niet meer in de mens, maar in de machine. Ongeschoolde arbeid is dus vernederend ‘Clerical work’ en vooral beleids- en manager- werk kan niet door robot vervangen, dus ieder vlucht daarheen Daarom wordt scholing centraal: Sociale mobiliteit Beleids- en manager- werk is ook op korte termijn niet goed te controleren en evalueren Wel op langere termijn, dus heel hoge arbeidsmobiliteit om negatieve consequenties te vermijden (JOBHOPPEN)

67 MANAGERIALISM (Pollit, 1993; McLaughlin et al
MANAGERIALISM (Pollit, 1993; McLaughlin et al., 2001; Mawby & Worthington, 2002) Organisaties lijken meer op elkaar dan ze verschillen Dus vakkennis is secundair. Alles kan ingehuurd worden Efficiency en groei zijn de toverwoorden Nadruk op output en resultaten Ontwikkeling prestatie-indicatoren en ranglijsten Nadruk op de voordelen van concurrentie Centralisatie-tendens: Afkeer van zelf-sturende teams De burger wordt als klant gezien, de werknemer als tool (HRM) Er wordt alleen vooruit gekeken (Henry Ford: history is bunk) Geen interesse en inzicht in onbedoelde gevolgen Combinatie van centrale beleidsvorming met lokale dienstverstrekking Loyaliteit aan groep is meer een kwestie van sentiment dan noodzaak

68 Wie is goed bezig? de cathechismus
Antwoord: de professional is goed bezig Hoe is dat zo gekomen? Professioneel: van Professio (Lat) openlijke verklaring, officiële aangifte, aangegeven beroep Dus: Professioneel duidt niet zozeer op kwaliteit, maar op inbedding in systeem en verantwoordingsplicht (borging) Maar: Uit Roget’s thesaurus: expert, connoisseur, master, prima donna, first fiddle, cordon bleu, specialist Dus: in Angelsaksische cultuur haast synoniem met goed WORDEN KWALITEIT EN BORGING IDENTIEK?

69 Wat is een amateur? © 2006 JP van de Sande RuG Letterlijk: een liefhebber (nog ernstiger: dilettant) VOORDELEN: Iemand die van zijn werk houdt, die er emotioneel bij betrokken is Die zich met de inhoud van het werk identificeert Die zijn opbrengst vooral uit het werk zelf haalt (intrinsieke motivatie) NADELEN: Die zich er mee identificeert

70 Wat is een professional?
© 2006 JP van de Sande RuG Letterlijk: een beroepsuitoefenaar met borging VOORDELEN: Iemand die afstand heeft tot zijn werk, die er emotioneel niet bij betrokken is Die zich met zijn positie identificeert Die zijn opbrengst vooral uit de resultaten haalt (extrinsieke motivatie) NADELEN:

71 Enkele voorbeelden van Professioneel
© 2006 JP van de Sande RuG

72 Rechtssysteem

73 Juridisch systeem: veranderingen
Wetgeving als scoren ipv noodzaak (groei aantal regels) Juridisch systeem als basis voor rechtvaardigheidsgevoel (verhouding tot naieve versie recht) Civiel recht: Enorme toename, Mediation Strafrecht: Humanisering en toerekeningsvatbaarheid (Bentham 1795, Lombroso, 1875) Misdaad: Psychologisering: waanzin of slechte jeugd Straf als heropvoeding: Sociotherapeuten, TBS Sterke toename niet-juridische deskundigen in opsporing, procesgang, straftoemeting en strafuitvoering Preventie: Juridisch systeem beslist over belangrijke aspecten van opvoeding, zoals uithuisplaatsing etc.

74 TOEREKENINGSVATBAARHEID
Tot ca 1850 waren waanzinnigen van duivel bezeten Dus: of gestraft (Heksen tot 1750) of opgesloten (dolhuis) Vanaf die tijd sprong naar psychologisering, fase van mechanisering overgeslagen? Charcot, Janet, Binet, Freud Ca 1890 Scipio Sihele La folla delinquente: toerekeningsvatbaaheid als juridisch argument Na WOII de ethische richting: Gerrit de stotteraar Nu halen we de mechanisering in, omdat psychologiseren niet blijkt te werken (Dalrymple)

75 Waarde getuigenissen Geheugen blijkt in sterke mate aanpasbaar
Herinneringen elke keer opnieuw geconstrueerd Daardoor speelt recente kennis een rol Herinneringen worden tot verhaal gemaakt Relevante details worden steeds groter Waarneming is sterk onderhevig aan biases, vooral bij attributie van oorzaken Primacy recency Self serving Positivity bias Actor-observer Trainingsprocedures voor bewijsvoering en verhoor Inquisitie, Brainwashing marteling

76 Onderwijs, Media en Kunst CONCLUSIES
College 6 Onderwijs, Media en Kunst CONCLUSIES

77 Onderwijs

78 Geschiedenis Fase 1: Vnl. thuisonderwijs. Indien extern meestal op godsdienstige basis (kloosters, tempels, koranscholen). In westen universiteiten (naar arabisch model) vanaf 1088 Mechanische kunsten. In wezen ambachten, werden bij patronus geleerd Vrije kunsten. TRIVIUM: Grammatica, Rhetorica, Logica QUADRIVIUM: Aritmetica, geologia, astronomia, musica Fase 2: Invoering nieuwe vakken als wiskunde, boekhouden, natuurkunde, moderne talen, etc. HBS, Belangrijke uitbreiding universiteiten (TH, KU/VU) Fase 3: Zelfontplooiing, individualisering, competenties, testen, projectgericht werken, splitsing wetenschap en beroep (medicijnen, HBO)

79 pedagogie Eerste pedagoog Comenius(1592-1670)
Eerste pedagogen pasten theorieën van klassieken toe, bv. Stoa bij Cats, Meest invloedrijk: J.J. Rousseau ( ) Navolgers: Frobel, Pestalozzi, Montessori, Dalton, Steiner Kernideeën: Mens is van nature goed Leren verstoort ontplooing Kind leert het beste als het gemotiveerd is Leraar en leerling hebben soort liefdesband Leraar moet kind manipuleren

80 Moderne kenmerken van onderwijs
Sterke differentiatie en integratie van schoolsoorten Toewijzing van kinderen aan onderwijs op basis van meting (tests en standaardexamens [CITO]) Aanpassing van lestechnieken: Uniformisering tehnieken en materiaal(methode!) Gebruik van Soc. Wetsch. technologie Opleiding leraren is vnl in Soc. wetenschappen Grote hoeveelheid SW randinstituten (schooladviesdiensten,onderzoeksinstituten etc) Iedereen bemoeit zich er mee (feminisme, antiracisme etc) zodat het eerder opvoeden wordt dan leren

81 media

82 postmodernisme Wegens klachten over de service hebben we besloten
Wereld is geheel in de war Daarom kunnen we niet meer op de dingen rekenen Wel nog op de verhalen over de dingen Het zijn is onkenbaar, het noemen onontkenbaar Vandaar het voorspelen van het normale leven via de media (soaps, spelletjes, huis verbouwen) Vandaar vergaande eufemismen (diferentially able) Vandaar woordvoerders en mediatraining Vandaar marketing Wegens klachten over de service hebben we besloten geen service meer te verlenen Het bleek efficiënter een reclame bureau in te schakelen

83 Marshall McLuhan (1911-1980) In die zin : The medium is the message
In 1964: Understanding Media De communicatie technologie beïnvloedt de cognitieve organisatie, en daarmee de sociale organisatie: …Als door een nieuwe technologie een of meer van onze zintuigen zich kan uitbreiden in de sociale wereld, dan zullen nieuwe verhoudingen tussen onze zintuigen ontstaan. Voorbeeld: TV > meer nadruk op het visuele Door het uitvinden van boekdruk ontstond een mentaliteit die de wereld steeds verder compartementaliseerde en daarmee een steeds voortschrijdende specialisatie In die zin : The medium is the message En ook: The global village

84 The Global village De drukpers heeft ons tot rationele denkers gemaakt, die de werkelijkheid voortdurend de- en re-construeren De snelheid van de informatieverspreiding en de nadruk op beelden voert ons terug naar een stam-achtige samenleving Dit zal de neiging tot paniek, angsten en waargenomen afhankelijkheid vergroten. Alles heeft op elk moment met alles te maken. Daarom zullen er in het Global Village hypes, scares, en rages voorkomen op een ongekend grote schaal De ‘gatekeepers’ van de informatie stroom zullen zij zijn die de media domineren Maar: de media werken niet direct: informatieverwerking is noodzakelijk.

85 Onze tijd is beperkt Kranten: van Telegraaf naar Spits
Tijdschriften: Jaarlijks dertig nieuwe Radio: Constante stroom slechte muziek Tv: Constante begeleiding thuisleven Internet: Tussen consumptie en interactie Telefoontje: Onontbeerlijk broertje Games: Avontuur en dus adrenaline

86 Gepsychologiseerde magazines
Klassiek: Margriet, Libelle Jonger: Viva Glossy: Elegance etc Nieuw: Psycho onderwerpen: Happinez Identificatie: Linda Speciale onderwerpen: Hobby

87 kunst

88 KUNST IS VERANDERD “Kunst” : niet natuurlijk, door de mens gemaakt
Bron van kunst: bezweringsmiddel voor natuur door imitatie van natuur (Pygmalion-Galathea) Kunst was er op gericht iets bij beschouwer of bij de ‘natuur’ (inclusief goden) teweeg te brengen Dus naar buiten gericht Sinds 120 jaar is kunst meer uitdrukkingsmiddel voor individuele opvattingen en emoties (Tolstoy) Daarmee is kunst verpsychologiseerd

89 Een korte geschiedenis

90 Litteratuur De oorsprong van het verhaal is amusement en moralisering (Utile dulci, Stichting en vermaak) De (psychologische) roman is met de Verlichting opgekomen Laat in de 18e eeuw is dit gaan veranderen en werden romans ook een soort analytische gehelen waarin de dynamiek van de persoonlijkheid in het middelpunt stond (Burney: Evelina; Austen: Emma; Dickens: David Copperfield) Honderd jaar later werd dit een dominante richting in de literatuur. Flaubert: Madame Bovary Dostojewsky: Schuld en boete Van Deyssel: Een liefde Stevenson: Dr Jekyll and mr. Hyde Henry James: Turn of the screw Recente litteratuur is vnl bekentenissen over relaties in het gewone leven. Veel damesschrijvers en bijna uitsluitend dameslezers

91 muziek Muziek veranderd van iets dat je doet naar iets waar je naar luistert. En dat de hele dag Eindeloze herhaling: Rhytmiek ipv melodie Popmuziek als emotie Why must I be a teenager in love? I cheated myself, like I knew I would Muziek is gericht op identificatie BPM(beatsPerMinute) als soort wetenschap van de dansende Impact verschoven van ratio naar hersenstam

92 CONCLUSIES

93 De grote lijn De geweldige toename in aantallen mensen vroeg om drastische veranderingen De geweldige toename van de techniek maakte deze mogelijk Traditionele wijzen van samenleving zijn in een moderne maatschappij niet goed mogelijk Toch blijft het verlangen ernaar bestaan Zolang mens gezond en sterk is is hij met overtuiging individualist Voor problemen huurt hij een professional in In alle gebieden des levens psychologiseert het

94 DE GROTE TRUCS DER PSYCHOLOGEN
Claimen dat jij wat iedereen al doet, beter doet Specialisatie creëren, waar anderen zich terugtrekken Over alle gebieden des levens iets te melden hebben Onderwerp kiezen dat de mens het meest interesseert Termen en theorieën bedenken die ieder kan begrijpen De vervolgens zo ingewikkeld maken dat een professie ontstaat Patiënten helpen door ze amateurpsycholoog te maken Net doen of je advies geeft, maar dat toch weigeren Iedereen serieus nemen, maar vooral jezelf Zorgen dat er steeds meer psychologen komen

95 De gezondheid Gezondheid is onze grootste schat
Is ie slecht, dan hebben we er alles voor over Is ie goed, dan ook, maar dan moet de bejegening wel goed voor elkaar zijn De patient kan dan bewust kiezen Er zijn vele nieuwe ziekten ontstaan, die leiden tot medicalisering en psychologisering Dokter is eerst van zijn magische voetstuk afgestapt en is nu bezig ook het mechanische te verlaten De psychologen krijgen een steeds groter aandeel in haar opleiding

96 Het werk Een goede werkgever was lang geleden paternalistisch voor zijn knecht of gezel Toen het aantal knechten dramatisch toenam door de industrialisering, werd dat moeilijk Scientific management en socialisme schaften eendrachtig het paternalisme af De werknemer moet nu mondig zijn, en dus bewust Een leger van sociale werkers helpt hem hierbij Beroepsgebonden kwalen zijn veranderd van fysiek naar psychisch Dus: naar de psycholoog met je burnout

97 Het rechtssysteem Doel van het rechtssysteem is altyd geweest de bestaande orde te handhaven Door de verlichting werden ook de straffen lichter De psychologie leerde dat straffen averechts werkt De psychologie bood nieuwe inzichten over getuigenissen Conflicten tussen mensen trachtte men door een beslissing op te lossen Tegenwoordig moet er gepraat worden Dat gebeurt middels mediation Juristen vragen steeds meer advies, expertise en training aan psychologen

98 Het onderwijs Sinds een eeuw voor iedereen en verplicht
Impliceert sociale mobiliteit. Voor vele immigranten moeilijk begrijpbaar Was gebaseerd op straf, verschoven naar beloning Wegens schaars en lastig onderzoek is pedagogie vooral gericht op hoe het zou moeten (ipv hoe het is) Idee dat kind zich moet ontplooien is essentieel in pedagogie Modern onderwijs krijgt sterk karakter van opvoeding en attitudevorming Er wordt enorm veel gemeten: werk voor psychologen

99 De media Vroeger was communicatie ongemedieerd
Nu elke tien jaar een machtig medium erbij Het medium verandert de boodschap Sommige media zijn de boodschap Mensen krijgen een enorme overload aan informatie Ze kiezen dus voor het bekende Dus wordt alleen bekende en oppervlakkige informatie geassimileerd (nachtherkenning achterlichten) Wat mensen in de media opzoeken lijkt erg op het primitieve leven (moord, oorlog, sex, relaties) De content van de media is sterk gepsychologiseerd

100 De kunst Kunst is veranderd van naar buitengericht naar binnengericht
Kunst is duidelijk minder elitair geworden en daarmee minder op expertise en meer op gevoel gebaseerd Omdat kunst streeft naar originaliteit, is uitgebreide toelichting gebruikelijk geworden De kunstenaar is vaak een bizar soort amateur psycholoog (denk bv. aan surrealisten) De kunstenaar is belangrijker geworden dan zijn werk

101 De mens Het lijkt er op dat de behoeften, gevoelens en voorkeuren van de mens niet veranderd zijn Zijn omgeving des te meer Er is dus een voortdurende halve bevrediging van behoeften Dit leidt tot voortdurende pogingen tot geluk Daarmee zijn we beter af dan onze voorouders Ik wens U (en mezelf) dus veel geluk met de feestdagen en in ‘t nieuwe jaar

102 Restjes & aantekeningen

103 'Brinkgreve, Christien'. Het verlangen naar openheid : over de psychologisering van het alledaagse 
Bundel artikelen met als centraal thema: de psychologisering van het wereldbeeld, zoals die in de maatschappij tot uiting komt, met name binnen overheidsbeleid en in de media. Bevat onder meer de volgende bijdragen: Politiek bedrijven met een openbaar lichaam/ door John Jansen van Galen; waarin o.a. aandacht voor het persoonlijke en het politieke bij de vrouwenbeweging. Turbobaby`s en standaardpeuters-de psychologisering van de kinderziel/ door Margalith Kleijwegt; Over de planmatige ontwikkeling van kinderen als het credo van de moderne ouder. De verdwijning van het persoonlijke/ door Christien Brinkgreve; deze laatste signaleert een heel andere trend bij de vrouwenbeweging dan John Jansen van Galen, nl: de scheiding tussen persoonlijk en openbaar, waarbij aandacht voor het persoonlijke zeer beperkt is geworden en waar de verbinding met het politieke is verbroken.

104 Zelfs bij de filemeldingen hoor je tegenwoordig al dat de trein wegens zijnstoornis vertraging heeft
Cap Gemini: we gaan van leeftijd naar leeftijdbeleving Onderzoek: prijs niet langer allesbepalend bij winkelkeuze Consumenten rekenen winkels niet meer louter af op prijs, maar ook op zaken als imago, locatie, personeel en beleving. Vooral grote winkelketens laten kansen liggen om succesvol op deze ontwikkelingen in te spelen en nieuwe belangrijke groepen consumenten zoals jongeren en allochtonen aan zich te binden. Dit blijkt uit de resultaten van het onderzoek Trends in Retail, dat in opdracht van Capgemini is uitgevoerd door TNS NIPO. Voor dit onderzoek zijn zowel consumenten als winkeliers ondervraagd. Ruim 70 procent van de ondervraagde consumenten geeft aan dat factoren als gemak, lifestyle, plezier en beleving bepalend zijn voor het koopgedrag.