Lies Korevaar & Sandra Vos

Presentatie over: "Lies Korevaar & Sandra Vos"— Transcript van de presentatie:

1 Lies Korevaar & Sandra Vos
Zelfredzaamheid & Samenredzaamheid Eigen kracht herkennen, erkennen, benutten en ondersteunen Lies Korevaar & Sandra Vos

2 Overzicht Les 1 Kennismaking Overzicht lesprogramma
Korte terugblik Wmo Introductie zelfredzaamheid Oefening en nabespreking Samenvatting en vooruitblik

3 Overzicht Lesprogramma
Les 1: Introductie zelfredzaamheid Les 2: Zelfredzaamheid 2 Les 3: Introductie samenredzaam Les 4: Samenredzaam 2 Les 5: Oriënteren Les 6: Overall oefening

4 Wat verstaat u onder zelfredzaam?
Kennismakingsvraag Wat verstaat u onder zelfredzaam?

5 Korte terugblik Wmo

6 Ontwikkelingen (transities)
Wet Werken naar Vermogen (WWNV) Decentralisatie jeugdzorg Passend onderwijs Transitie en Transformatie AWBZ naar Wmo

7 Doelstelling van de Wmo
Het doel van de wet is MEEDOEN: Jong, oud, gehandicapt, niet gehandicapt; de samenleving is van iedereen. Wmo is participatiewet en geen zorgwet

8 Wmo De Wmo is er op gericht om mensen met een handicap als volwaardige
burgers mee te laten doen in de samenleving

9 Vier maatschappelijke doelen
Het bevorderen van zelfredzaamheid Het vergroten van participatie Het stimuleren van actief burgerschap Het verbeteren van sociale samenhang

10 Uitgangspunten Wmo Uitgaan en ondersteunen van eigen kracht, eigen regie van burgers (met beperkingen) Benutten en ondersteunen van sociaal netwerk/mantelzorgers Benutten en ondersteunen van vrijwilligers Zo min mogelijk professionele ondersteuning

11 Cliënten van de AWBZ naar de Wmo (1-1-2014)
Totaal ongeveer mensen Naar grondslag: somatische aandoening psychogeriatrische problematiek psychiatrische stoornis verstandelijke handicap lichamelijke handicap zintuiglijke handicap

12 Gerichtheid AWBZ Wmo Hulpverlening Participatie Cliënt Wijkbewoner /
dorpsgenoot Gedrags- Rolfunctioneren verandering

13 Paradigmawisseling Niét meer zórgen voor mensen, maar uitgaan van eigen kracht Niet meer de overheid verantwoordelijk, maar de burger zelf! Andere manier van kijken en handelen

14 Introductie Zelfredzaam

15 Oefening Zelfredzaamheid, zelfstandigheid en autonomie

16 Zelfredzaamheid Het zichzelf kunnen redden, kunnen helpen, bijv
Zelfredzaamheid Het zichzelf kunnen redden, kunnen helpen, bijv. van patiënten Gevonden op 16

17 Zelfredzaamheid vs Zelfstandigheid

18 Zelfstandigheid / autonomie betekent dat je woont in het huis van je keuze, dat je zelf bepaalt wie je vrienden zijn en wanneer je ze wilt zien, dat je kiest hoe je, binnen beschikbare mogelijkheden, je dag doorbrengt Zelfredzaamheid betekent dat je je eigen huishouden kunt doen, dat je je vrienden zonder hulp kunt opzoeken en dat je de activiteiten die je op de dag wilt ondernemen zelf kunt uitvoeren

19 Vermindering van zelfredzaamheid betekent niet dat er ook verlies van zelfstandigheid / autonomie plaatsvindt

20 Samenvatting en vooruitblik op les 2

21 Les 2 Zelfredzaamheid 2

22 Overzicht Les 2 Terugblik Vervolg zelfredzaamheid
Oefening en nabespreking Samenvatting en vooruitblik

23 Terugblik les 1: Wmo Participatiewet Meedoen
Participatie is rolfunctioneren Uitgaan en ondersteunen van eigen kracht, eigen regie van burgers (met beperkingen)

24 Terugblik les 1: zelfredzaam
Participatiedoelen van burgers staan centraal Zelfredzaamheid vs zelfstandigheid/autonomie Eigenaarschap Benadrukken wat mensen zelf al kunnen en doen (eigen kracht / zelfredzaamheid)

25 De Kanteling Van verplicht zorgen vóór naar
compensatieplicht: gemeenten moeten beperkingen compenseren zodat burgers kunnen participeren claimgericht en aanbodgericht denken (voorzieningen en hulpmiddelen) vraaggericht en resultaatgericht werken (zelfredzaamheid en participatie, maatwerk i.p.v. standaardvoorzieningen)

26 Dit houdt in: Meer tijd voor een eerste gesprek (‘keukentafelgesprek’) Vraagverheldering: wat wil de burger en waarom? Verkennen van mogelijke oplossingen Gericht op eigen regie en zelfredzaamheid Inzet sociaal netwerk en vrijwilligers

27 Oefening Casus 2: Carla

28 Nabespreking

29 Participatie in wijk of dorp
Participeren doe je in verschillende rollen in (vaak verschillende) omgevingen Om te kunnen vaststellen wat mensen zelf kunnen en wat men aan ondersteuning nodig heeft in een bepaalde rol en omgeving, helpt het als de burger zelf zijn/haar participatiedoel(en) formuleerd

30 Voorbeelden participatiedoelen
Ik wil de komende tijd met plezier blijven wonen in mijn 2-kamer flat in Paddepoel te Groningen Ik wil in september 2013 een cursus Nederlands gaan volgen in buurthuis X Ik wil in het najaar van 2013 vrijwilligerswerk gaan doen in buurthuis x (koffie rondbrengen) Ik wil de komende jaren met succes en tevredenheid mijn dochtertje opvoeden

31 Kenmerken van een participatiedoel
Stuurt de diagnostiek - openlijk onderzoeken wat de persoon/cliënt zelf wil - vanaf het begin betrokkenheid v.d. persoon/cliënt - grotere motivatie Vernauwt de richting van de diagnostiek - i.p.v. alle mogelijke vaardigheden en ondersteuning/hulpbronnen die de persoon/cliënt nodig kan hebben, beperk je je tot die welke gerelateerd zijn aan het halen/behouden van het eigen participatiedoel

32 Eigenaarschap Wie is de eigenaar van de wens en/of het probleem?
Wie is er eigenaar van het ondersteuningsplan? Wie is er eigenaar van het ondersteuningstraject?

33 Uitgangspunten maatschappelijke participatie
Doel: burgerrol + omgeving (van eigen voorkeur/keuze) Vaardigheden + Hulpbronnen Eigen kracht Mantelz./soc. netwerk Vrijwilligers Professionele ondersteuning Succes + Tevredenheid 33

34 Uitwerking casus Carla-1
Cursist Nederlandse taal in buurthuis (van eigen voorkeur/keuze) Vaardigheden + Hulpbronnen Eigen kracht Mantelz./soc. netwerk Vrijwilligers Professionele ondersteuning Succes + Tevredenheid 34

35 Uitwerking casus Carla-2
Koffie rondbrengen in buurthuis (van eigen voorkeur/keuze) Vaardigheden + Hulpbronnen Eigen kracht Mantelz./soc. netwerk Vrijwilligers Professionele ondersteuning Succes + Tevredenheid 35

36 Uitwerking casus Carla-3
Bewoner 2-kamer flat Paddepoel (van eigen voorkeur/keuze) Vaardigheden + Hulpbronnen Eigen kracht Mantelz./soc. netwerk Vrijwilligers Professionele ondersteuning Succes + Tevredenheid 36

37 Uitwerking casus Carla-4
Opvoeden van mijn dochtertje (ouderrol) (van eigen voorkeur/keuze) Vaardigheden + Hulpbronnen Eigen kracht Mantelz./soc. netwerk Vrijwilligers Professionele ondersteuning Succes + Tevredenheid 37

38 Uitwerking casus Carla-5
1x per maand schoonouders bezoeken (van eigen voorkeur/keuze) Vaardigheden + Hulpbronnen Eigen kracht Mantelz./soc. netwerk Vrijwilligers Professionele ondersteuning Succes + Tevredenheid 38

39 Achterhalen van onmisbare vaardigheden-1
Doel: Ik wil het komend halfjaar (tijdstermijn) eens per maand mijn schoonouders (rol: schoondochter) opzoeken, bij hun thuis (omgeving) Gedragseisen vanuit de omgeving (schoonouders): Afspraak maken Praatje maken Erheen reizen Iets samen doen Terugreizen Op de tijd letten Ouders begroeten Afscheid nemen 39

40 Achterhalen van onmisbare vaardigheden-2
Doel: Ik wil het komend halfjaar (tijdstermijn) eens per maand mijn schoonouders (rol: schoondochter) opzoeken, bij hun thuis (omgeving) Persoonlijk belangrijk gedrag (vanuit Carla, geen eis van de omgeving): Iets leuks of lekkers meebrengen Even alleen zijn om uit te rusten 40

41 Achterhalen van onmisbare vaardigheden-3
Doel: Ik wil het komend halfjaar (tijdstermijn) eens per maand mijn schoonouders (rol: schoondochter) opzoeken, bij hun thuis (omgeving) Achterhalen van vaardigheden: (wat moet je doen om….) Onmisbare vaardigheden: Een praatje maken over algemene onderwerpen Zeggen dat ik mijn rust nodig heb 41

42 Participatiedoelen Carla
Ik wil in september 2012 een cursus Nederlands gaan volgen in buurt X Ik wil in het najaar van 2012 vrijwilligerswerk gaan doen in buurthuis X (koffie rondbrengen) Ik wil de komende tijd met plezier blijven wonen in mijn 2-kamer flat in Paddepoel te Groningen Ik wil de komende jaren met succes en tevredenheid de mijn dochtertje opvoeden 42

43 Uitgangspunten maatschappelijke participatie
Doel: burgerrol + omgeving (van eigen voorkeur/keuze) Vaardigheden + Hulpbronnen Eigen kracht Mantelz./soc. netwerk Vrijwilligers Professionele ondersteuning Succes + Tevredenheid 43

44 Samenvatting en vooruitblik

45 Les 3 Introductie samenredzaam

46 Overzicht Les 3 Terugblik Introductie samenredzaam
Oefening en nabespreking Samenvatting en vooruitblik

47 Terugblik les 1 en 2: zelfredzaam
Participatiedoelen van burgers staan centraal Zelfredzaamheid vs zelfstandigheid/autonomie Eigenaarschap Benadrukken wat mensen zelf al kunnen en doen (eigen kracht / zelfredzaamheid) Onmisbare vaardigheden in relatie tot doel (welke vaardigheden bezit men al en welke kunnen nog worden geleerd)

48 Vraag Wat verstaat u, bij de individuele burger met een participatie- en/of ondersteuningsvraag, onder samenredzaamheid en hoe brengt u het in de praktijk?

49 Samenredzaam Jet Bussemaker (voormalig Staatssecretaris van VWS) introduceerde Welzijn Nieuwe Stijl: het uitgaan en mobiliseren van de kracht van de burger en zijn omgeving Het idee is dat eerst, waar mogelijk, mensen uit het eigen netwerk en vrijwilligers bij de ondersteuning worden betrokken, voordat professionele hulp wordt ingeschakeld

50 Zelf met hulp van netwerk: Iemand anders moet het doen:
Wat kan de burger/cliënt zelf doen en waarbij heeft hij/zij hulp nodig? Helemaal zelf: Zelf met hulp van netwerk: Iemand anders moet het doen:

51 Casusoefening: Heleen, een vrouw van 43 jaar oud, diagnose schizofrenie, komt bij een vraag bij de gemeente voor vervoer naar haar dagbesteding. Dit wordt met ingang van 2014 niet meer vergoed vanuit de AWBZ, maar via de Wmo. Heleen doet vrijwilligerswerk (koffie rondbrengen) in het buurthuis. Ze durft echter niet over straat en vraagt om taxibriefjes, om zo 2x per week van huis naar het buurthuis gebracht te worden. Hoe pakken jullie dit aan in het kader van samenredzaam? 51

52 Nabespreking

53 Uitwerking casuïstiek-1
Koffie rondbrengen in buurthuis (van eigen voorkeur/keuze) Vaardigheden + Hulpbronnen Eigen kracht Mantelz./soc. netwerk Vrijwilligers Professionele ondersteuning Succes + Tevredenheid 53

54 HULPBRONNEN / ONDERSTEUNERS KIEZEN
Ga na aan welke eisen de gewenste hulpbron/ondersteuning vanuit het perspectief van de burger/cliënt moet voldoen, m.b.t.: Toegankelijkheid (beschikbaar) Deskundigheid/kwaliteit van de hulpbron Persoonlijk contact (relatie)

55 Brainstorm welke perso(o)n(en) uit het eigen netwerk of vanuit vrijwilligersorganisatie(s) in aanmerking komen en wie het meest voldoet aan de geformuleerde criteria

56 Vervoer Hulpbron Toegank. Kwalit. Pers. Totaal Broer 1 5 5 11
Buren Medebezoekers buurthuis Schoonoud O.V Vrienden

57 Samenvatting en vooruitblik

58 Les 4 Samenredzaam 2

59 Overzicht Les 4 Terugblik Samenredzaam 2 Oefening en nabespreking
Samenvatting en vooruitblik

60 Terugblik les 1-3 Participatiedoelen van burgers staan centraal
Zelfredzaamheid vs zelfstandigheid/autonomie Eigenaarschap Benadrukken wat mensen zelf al kunnen en doen (eigen kracht / zelfredzaamheid) Introductie samenredzaamheid Inventariseren en selecteren van de meest geschikte hulpbron uit het eigen netwerk

61 Vraag: Als burgers/cliënten meerdere participatiedoelen stellen, hoe stel je dan samen vast welke doelen voor de burger prioriteit hebben?

62 Participatiedoelen Heleen
Heleen, een vrouw van 43 jaar oud heeft de diagnose schizofrenie en woont op zichzelf in een 2-kamer flat. In overleg met Heleen zijn de volgende doelen opgesteld Ik wil vanaf september a.s. 2x per week gaan koffiedrinken in buurthuis X Ik wil in het komende najaar vrijwilligerswerk gaan doen in buurthuis X (koffie rondbrengen) Ik wil de komende tijd met plezier blijven wonen in mijn 2-kamer flat Ik wil het komend halfjaar 1x per maand mijn ouders opzoeken 62

63 Uitgangspunten maatschappelijke participatie
Doel: burgerrol + omgeving (van eigen voorkeur/keuze) Vaardigheden + Hulpbronnen Eigen kracht Mantelz./soc. netwerk Vrijwilligers Professionele ondersteuning Succes + Tevredenheid 63

64 Prioriteiten stellen Activiteiten Urgentie vaststellen
Motivatie vaststellen Haalbaarheid bepalen Aanwezige ondersteuning bepalen

65 Uitdelen hand outs (bijlage 3)

66 Samenvatting en vooruitblik

67 Les 5 Oriënteren

68 Overzicht Les 5 Korte terugblik
Introductie contact maken en oriënteren Pauze Oefening en nabespreking Samenvatting en vooruitblik

69 Terugblik les 1-4 Participatiedoelen van burgers staan centraal
Zelfredzaamheid vs zelfstandigheid/autonomie Eigenaarschap Benadrukken wat mensen zelf al kunnen en doen (eigen kracht / zelfredzaamheid) Introductie samenredzaamheid Inventariseren en selecteren van de meest geschikte hulpbron uit het eigen netwerk Prioriteiten stellen

70 Contact maken

71 Bondgenootschap In de eerste plaats uitgaan van
wat de burger/cliënt met ons en anderen verbindt, en niet van datgene wat hem van ons en anderen onderscheidt 71

72 Referentiekader van de burger/cliënt als uitgangspunt nemen Ieder mens wil zich eerst gehoord voelen

73 Veel hulpverleners praten met cliënten en luisteren naar zichzelf

74 Oriënteren

75 DE BURGER/CLIËNT COACHEN
Definitie De burger/cliënt coachen wil zeggen dat men het doen van onderzoek en het verkrijgen van inzicht door de burger/cliënt zelf bevordert en vergemakkelijkt Nut Door het coachen van de burger/cliënt wordt de cliënt zelf actief betrokken bij de (inventariserende) gesprekken Vaardigheden Oriënteren Informatie vragen Begrip tonen Van mening verschillen Gebruik Wanneer u (inventariserende) gesprekken hebt met de burger/cliënt

76 Oriënteren: Onderdeel van contact maken
Een activiteit om het gesprek te structureren De wijkbewoner vertellen wat bedoeling en opbouw van het gesprek is

77 Oriënteren Nut: De wijkbewoner is op de hoogte van doel, inhoud en verloop gesprek De wijkbewoner is gelijkwaardig gesprekspartner, geen object van dienstverlening Versterkt de interactie en betrokkenheid

78 INFORMATIE BIJ HET ORIËNTEREN
Wat? Een beschrijving van de activiteit “keukentafelgesprek” Waarom? Het nut van de activiteit “keukentafelgesprek” Rollen De taken van de werker en de taken van de wijkbewoner tijdens de activiteit “keukentafelgesprek”

79 Oefening: Oriënteer uw collega naast u op het “keukentafelgesprek” (doel en werkwijze)

80 Nabespreking

81 PROCEDURE: HOE DE WIJKBEWONER TE ORIËNTEREN
1. Duidelijk krijgen wat de wijkbewoner/cliënt van de activiteit afweet 2. De activiteit beschrijven 3. Een voorbeeld of een resultaat van de activiteit laten zien of vertellen 4. Het nut van de activiteit uitleggen en de rollen van de wijkbewoner/cliënt en de werker beschrijven 5. Nog eens kijken of de wijkbewoner/cliënt de rollen begrijpt

82 Samenvatting en vooruitblik

83 Les 6 Overall oefening & Evaluatie

84 Overzicht Les 6 Terugblik Overall oefening en nabespreking Evaluatie

85 Terugblik les 1-5

86 Doelstelling van de Wmo
Het doel van de wet is MEEDOEN: Jong, oud, gehandicapt, niet gehandicapt; de samenleving is van iedereen. Wmo is participatiewet en geen zorgwet 86

87 Uitgangspunten Wmo Uitgaan en ondersteunen van eigen kracht, eigen regie van burgers (met beperkingen) Benutten en ondersteunen van sociaal netwerk/mantelzorgers Benutten en ondersteunen van vrijwilligers Zo min mogelijk professionele ondersteuning

88 Gerichtheid AWBZ Wmo Hulpverlening Participatie Cliënt Wijkbewoner /
dorpsgenoot Gedrags- Rolfunctioneren verandering

89 VAK-mensen Wmo Vaardigheden Attitude Kennis 89

90 Respectvolle bejegenen Vraaggericht werken Signaleren en eropaf
Kwaliteitskenmerken voor professioneel handelen in welzijn en zorg Gebaseerd op de Professionaliteit verankerd en de 8 bakens van VWS Respectvolle bejegenen Vraaggericht werken Signaleren en eropaf Informeren Ontwikkelingsgericht ondersteunen: eigen kracht en regie Formeel en informeel ondersteunen Balans van collectief en individueel aanbod Resultaatgericht werken Integraal werken Mei 2012

91 Terugblik: zelfredzaam
Participatiedoelen van burgers staan centraal Zelfredzaamheid vs zelfstandigheid/autonomie Eigenaarschap Benadrukken wat mensen zelf al kunnen en doen (eigen kracht / zelfredzaamheid) Onmisbare vaardigheden in relatie tot participatiedoel

92 Terugblik: samenredzaam
Ook bij samenredzaam eigen regie burger/cliënt in acht nemen Hulpbronnen/ondersteuners selecteren Bij meerdere participatiedoelen en/of ondersteuningsdoelen (m.b.t. participatiedoelen): prioriteiten stellen

93 Terugblik les 5 Contact maken Oriënteren op doel en werkwijze gesprek

94 Overall oefening Casus 3: Carla

95 Uitgangspunten maatschappelijke participatie
Participatiedoel: burgerrol + omgeving (van eigen voorkeur/keuze) Vaardigheden + Hulpbronnen Eigen kracht / Mantelz./soc. netwerk Zelfredz. Vrijwilligers Professionele ondersteuning Succes + Tevredenheid 95

96 Casus 3: Carla Contact maken/band scheppen
Oriënteer de burger(s)/cliënt(en) op het doel en de werkwijze van het gesprek Wat wil en kan Carla m.b.t. de participatiedoelen: Helemaal zelf: onmisbare vaardigheden achterhalen Zelf met hulp: ondersteuning selecteren Iemand anders moet het doen: hulpbronnen selecteren Wat willen de gezinsleden doen (meedoen & bijdragen)? Participatiedoelen verkennen en kiezen Gebruik alle behandelde elementen uit de eerste vijf lessen in de oefening

97 Deel uit hand out Checklist werkwijze Wmo / Welzijn nieuwe stijl (bijlage 3)

98 Nabespreking

99 Evaluatie Wat zijn de bevindingen van het lesprogramma
Evaluatie Wat zijn de bevindingen van het lesprogramma? Maak hierbij gebruik van de drie B’s: * Bekend: Wat deed ik al? * Besluiten: Wat doe ik niet meer? * Bereiken: Wat ga ik anders doen? (Van Biene 2005)

100 Achtergrondinformatie

101 Publicaties Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (2011), Welzijn Nieuwe Stijl; Link naar brochure in pdf-formaat: Dam C. van & Vlaar P. (2010). Handreiking professioneel ondersteunen. Utrecht, Movisie. Brink, C., Lucassen, A., Poll, A. (2011), Inventarisatie zelfregie, methoden voor professionals die werken met mensen in kwetsbare situaties, MOVISIE, Huber, M. en Bouwes, T. (redactie), (2011), Samensturing in de maatschappelijke opvang. (eindredactie MOVISIE); Movisie (2010), Leaflet Werken aan Zelfregie;

102 Relevante websites: www.invoeringwmo.nl (heel veel over de Wmo)
(kennisinstituut voor welzijn en zorg) (website Wmo Werkplaatsen) kanteling/index.php (platform en nieuwsbrief voor professionals in zorg en welzijn) Google  nieuwsbrief Wmo  je krijgt een wereld aan nieuwsbrieven van allerlei gemeenten en instellingen over de Wmo.

103 Afsluiting