Het Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid

Presentatie over: "Het Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid"— Transcript van de presentatie:

1 Het Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid
De verkeersveiligheid en verkeersleefbaarheid bevorderen Myriam Adriaensen en Floris Merckx

2 BIVV vzw Opgericht op 6 oktober 1986 als samensmelting van
Hoge Raad voor de Verkeersveiligheid Studiefonds voor een veilig wegverkeer Centrum voor Aanpassing aan het Rijden van gehandicapte Automobilisten Voorzitter is de federale Minister/Staatssecretaris bevoegd voor Verkeersveiligheid ; ondervoorzitter is de voorzitter van de FOD Mobiliteit en Vervoer Afgevaardigd bestuurder – Martin Van Houtte

3 BIVV vzw Raad van Bestuur : FOD Mobiliteit en Vervoer, vertegenwoordiger van de Minister, FOD Justitie, FOD Binnenlandse Zaken (federale en lokale politie), gewesten (infrastructuur), verzekeringen (Assuralia), autokeuringscentra (GOCA), automobiel en tweewielerindustrie (FEBIAC), vertegenwoordigers van automobielclubs, fietsers en voetgangers, motorrijders en vervoerssector. Beheerscomité : Minister, FOD Mobiliteit en Vervoer, GOCA en Assuralia – vertegenwoordiger van Justitie en BiZa met raadgevende stem 130 medewerk(st)ers – 6 afdelingen

4 Opdracht van het BIVV Verkeersveiligheid en verkeersleefbaarheid bevorderen door Voorlichting en opvoeding Onderzoek Vertegenwoordiging en Coördinatie Advies Dienstverlening en begeleiding Strategisch plan bepaalt jaarlijks de doelstellingen en de activiteiten van de verschillende afdelingen

5 Structuur BIVV Beheerscomité Structuur van het BIVV
Afgevaardigd beheerder Afdeling communicatie Afdeling Gedrag en Beleid Adjunct van de afgevaardigd beheerder Afdeling Cara Afdeling Herstelonder zoeken Technische Afdeling Afdeling Mobiliteit & Infrastructuur Algemene diensten 5

6 BIVV: Activiteiten WEGGEBRUIKER
Omvat: Studie factoren die rijgedrag beïnvloeden (psychosociaal, handhaving,…) Voorlichting en opvoeding Advies inzake rijopleiding & beoordeling Rijgeschiktheidsbeoordeling Advies inzake aanpassing voertuigen voor personen met functiestoornis Afdelingen BIVV: Gedrag & Beleid, Communicatie, Cara, Herstel.

7 Afdeling Communicatie
Informatie en Sensibilisatie Campagnes Informatie Acties (Netwerk vrijwilligers, Bobbus, standen, …) Permanente sensibilisatie (KijkUit, Veilig Thuis, …) Educatie Publicaties

8 Afdeling Gedrag & Beleid
Opdracht : voorstellen van maatregelen om het gedrag van de weggebruikers inzake verkeersveiligheid te optimaliseren op basis van evaluatie en analyse van verkeersveiligheidsindicatoren. Werkdomeinen : handhaving (met inbegrip van strafrechtelijk beleid) observatorium (statistieken en indicatoren, onderzoek, beleidsevaluatie en – advies) Driver Improvement

9 Gedrag & Beleid : handhaving
Partners : politiediensten, (politie)parketten en politierechters Publicaties : Snelheidshandhaving (1999) Opstellen van actieplannen verkeersveiligheid (2004) Handhavingsfiches ( ) Handhavingscommunicatie (2007)

10 Gedrag & Beleid : handhaving
Netwerk van verkeerscoördinatoren Informatie-uitwisseling Goede praktijken in de schijnwerpers zetten Eenvormigheid registratie bevorderen Combinatie handhaving en communicatie bevorderen => website Studiedagen en vormingen ondermeer i.s.m. Koninklijk Verbond van Politierechters Elektronische nieuwsbrief Beleidsadvies

11 Gedrag & Beleid : Observatorium
1/ STATISTIEKEN Analyse en rapportage van de verkeersongevallenstatistieken Coördinatie en voorzitterschap van de federale werkgroep statistiek Ontwikkeling van gedrags- en attitudeindicatoren : Snelheid Rijden onder invloed Gordeldracht Informatie beschikbaar via BIVV-website -> Observatorium VV SafetyNet (Europees Observatorium voor de Verkeersveiligheid –

12 Gedrag & Beleid : observatorium
2/ ONDERZOEK Alcolock: European Alcolock Project ( PEPPER: Police Enforcement Policy and Programmes on European Roads: enhance the effectiveness and efficiency of the police enforcement of road traffic (cf. CAST: Campaigns and Awareness-raising Strategies in Traffic Safety: Designing and implementing mass media campaigns and evaluating their (isolated) effect on traffic accidents and other performance indicators (cf. SUPREME: SUmmary and publication of best Practices in Road safety in the Eu MEmber States (cf. ROPS: Rijden onder invloed van psychoactieve stoffen (cf. DRUID: Driving under the Influence of Drugs, Alcohol and Medicine (cf.

13 Gedrag & Beleid : observatorium
3/ BELEIDSINFORMATIE EN - ADVIES Via Federale Commissie voor de Verkeersveiligheid ( – KB 17 mei 2002 (BS 17 juli 2002) BIVV = voorzitter Vastleggen indicatoren Vastleggen van kwantitatieve doelstellingen Voorstellen van te nemen maatregelen Vastleggen van de nodige middelen Interministerieel Comité voor de Verkeersveiligheid – KB 17 mei 2002 (BS 17 juli 2002) Coördinatie van de te nemen maatregelen

14 Afdeling CARA Rijgeschiktheidsevaluatie van personen met een functiestoornis Aanbevelingen & voertuigaanpassingen Informatie Personen met een functiestoornis Specifieke doelgroep: dokters Opleiding Hulp voor voertuigaanpassingen 14

15 Afdeling Herstelonderzoeken
De afdeling is door de Minister van Mobiliteit erkend voor het uitvoeren van deze onderzoeken. Wat? Herstelonderzoeken zijn rijgeschiktheidsonderzoeken die bestaan uit medische en/of psychologische onderzoeken om na te gaan of je lichamelijke conditie, je gedrag aangaande alcohol- of druggebruik en je attitudes in het verkeer verenigbaar zijn met het veilig besturen van een motorvoertuig.    Voor wie? Herstelonderzoeken dienen afgelegd te worden door elke persoon die wordt veroordeeld tot een verval van het recht tot sturen waarbij de rechter medische en/of psychologische onderzoeken oplegt als voorwaarde om het rijbewijs terug te krijgen. 15

16 BIVV: Activiteiten VOERTUIG
Inhoud: Voorbereiding en opvolging reglementering homologatie en technische eisen (B – EU – int) Homologatieproeven Controle apparatuur autokeuring Homologatie & verificatie ademtest & ademanalyse toestellen Afdeling BIVV: Technische afdeling

17 Technische Afdeling Operationele Activiteiten Laboratorium Alcometrie
Laboratorium Helmen Laboratorium Controle Apparatuur voor Voertuiginspectie Laboratorium Mechanica Initiële en periodieke keuringen van koelwagens Studie en Advies Wetgeving, reglementering en normen (veelal Europees) Studieprojecten m.b.t. voertuigtechniek

18 BIVV: Activiteiten WEG & OMGEVING
Inhoud: Aanbevelingen & richtlijnen inzake herinrichting (vnl bebouwde kom) Advies aan wegbeheerders (Gewesten – provincies – gemeenten) voor concrete projecten Afdeling BIVV: Mobiliteit en infrastructuur

19 Afdelingen Mobiliteit en infrastructuur
Inspectie van bestaande wegen Uitvoeren van verkeersveiligheidsaudits Onderzoek, studies, raadgevingen en publicaties om de wegbeheerders te ondersteunen in het verbeteren van de weginfrastructuur

20 Communicatie en verkeersveiligheid
De sensibilisatiecampagnes van het BIVV

21 Communicatie inzake verkeersveiligheid
België: veiligheidscampagnes sinds 1966 1970: OESO-werkgroep >> handleiding opzetten & evalueren campagnes

22 Communicatie inzake verkeersveiligheid – doelstellingen
Informeren (nieuwe wetgeving, gevaren,…) Aanzetten tot gedragsverandering Niet het enige middel! Combinatie van communicatie, infrastructuur, wetgeving en handhaving bepaalt succes op lange termijn

23 Opzetten van een VV-campagne
6 fasen: 1. Aan de slag Situatieanalyse Campagne en evaluatie ontwerpen Voormeting en campagne uitvoeren Evaluatie vervolledigen en conclusies formuleren Eindrapportage

24 PITSTOP-campagne Wat? Waar? Partners Thema: slaperigheid
België en Griekenland Partners UTh (Griekenland) BIVV (België)

25 1. Aan de slag Campagne baseren op statistieken en onderzoek
Thema: duidelijk afgelijnd en ondubbelzinnig België: geen registratie vermoeidheid bij ongevallen Internationaal: groeiend besef, vermoeidheid speelt rol in 10-20% van alle ongevallen

26 1. Aan de slag Meer informatie nodig  enquête
Face-to-face, 615 autobestuurders, België Risicoperceptie: vermoeidheid = 4e belangrijkste ongevalsfactor (na snelheid, alcohol, drugs) Zelfgerapporteerd gedrag: 1/3 rijdt slaperig (min. 1x/jaar) - vooral mannen, jarigen, beroepschauffeurs, hogere sociale klassen Populaire remedies: frisse lucht, muziek, korte pauze, koffie 1/3 kent geen enkele remedie

27 2. Situatieanalyse Probleem omschrijven
Literatuuronderzoek (ERSO, SWOV,…) Vermoeidheid beïnvloedt rijgedrag Half-automatisch mentaal proces Compensatiestrategieën zijn onvoldoende om risico uit te schakelen Vermoeidheid komt frequent voor >50% privébestuurders rijdt min. 1x/jaar vermoeid Jongeren en beroepschauffeurs lopen verhoogd risico Vermoeidheid verhoogt ongevalsrisico 17u wakker = 0,5 promille alcohol Maatregel voor bestuurders 15 minuten slapen (“powernap”)

28 2. Situatieanalyse Literatuuronderzoek - gedragsmodellen (UTh)
Bestuurders weten wanneer ze slaperig worden, toch blijft de meerderheid rijden Factoren die dit gedrag verklaren: Onvoldoende kennis van risico’s Onderschatting van overgang tussen vermoeidheid en slaap > risicoperceptie Geen persoonlijke ervaring met gevolgen > risicoperceptie Tekenen van vermoeidheid negeren > risicobereidheid Druk om bestemming te bereiken > motivering Geen pakkans of strafkans

29 2. Situatieanalyse Specifieke doelgroep afbakenen
Autobestuurders, jaar, hoofdzakelijk mannen Verhoogd risico omwille van leefstijl (ERSO) Gevoeliger voor negatieve effecten van vermoeidheid (ERSO + UK Dept for Transport) Doelpubliek varieert naargelang thema van de campagne en/of gedrag dat men wilt wijzigen !Probeer altijd zoveel mogelijk personen te bereiken! (Soms nodig om met tussengroepen te werken)

30 2. Situatieanalyse Onderzoek: gedragspredictoren voor doelgroep (kwalitatieve pilot, 20 autobestuurders jaar) Algemene risico-inschatting goed Persoonlijk risico soms lager ingeschat Kennis toegepast voor lange trajecten, niet voor korte ritten of gekende reisweg Meeste problemen in vroege ochtend, na nachtje uit Belangrijkste motivatie: zo spoedig mogelijk naar huis om te slapen (emotioneel + sociaal beïnvloed) Sociale drempel  wegnemen om gewenst gedrag te vergemakkelijken

31 2. Situatieanalyse Campagnestrategie baseren op gedragsbeïnvloedingstheorie Protection Motivation Theory (PMT) Motivatie voor veilig gedrag ingegeven door inschatting dreiging en oplossing dreiging

32 3. Campagneontwerp Strategieën Inschatting van dreiging beïnvloeden
Overtuigingen ivm persoonlijke kwetsbaarheid beïnvloeden Haalbaarheid oplossing vergroten Gepercipieerde efficiëntie van oplossing verbeteren door informatie over correcte remedie Gepercipieerde “kosten” van oplossing verminderen door sociale drempel weg te nemen

33 3. Campagneontwerp Specifieke doelstelling formuleren Kennis
Kennis effectieve oplossing (“powernap”) verhogen Overtuigingen Effectiviteit andere oplossingen verminderen Belang “zo snel mogelijk thuis raken” verminderen Belang van mening vrienden en verwanten verminderen Persoonlijke risico-inschatting verhogen

34 3. Campagneontwerp Specifieke doelstelling formuleren Gedragsintenties
Intenties “powernap” verhogen Intenties andere remedies verminderen Zelfgerapporteerd gedrag “powernap” verhogen

35 3. Campagneontwerp Eenduidige, geloofwaardige en duidelijke boodschap formuleren Centrale boodschap: “even dutten is de beste remedie tegen slaperigheid achter het stuur” Klimaat scheppen dat de ontvankelijkheid van de beoogde doelgroep verhoogd Ervoor zorgen dat de doelgroep er voordeel uit haalt Juiste gedrag = gedrag voorgesteld door campagne

36 3. Campagneontwerp Een boodschap moet er als volgt uitzien:
specifiek en unidimensioneel kort en duidelijk overtuigend geloofwaardig makkelijk te begrijpen de aandacht trekkend concreet realistisch

37 3. Campagneontwerp Timing Creatief concept ism communicatiebureau
medio november – medio december 2008 Duur afhankelijk van thema, budget, effect Creatief concept ism communicatiebureau PITSTOP  “even pitten” + “energie bijtanken”

38 3. Campagneontwerp Campagne-elementen
radiospots (jongerenzenders, weekendnachten), 3 weken online campagne: website met informatie + online game gadget: PITSTOP-pakket posters via BIVV-netwerk (jeugdhuizen,...) informatiefolder PITSTOP-deurhangers Acties op terrein: “sleep-ins” + uitdelen “PITSTOP-pakketten” Affiches,TV, Radio, geschreven pers, Bioscoop, Folders, brochures, Affichettes, zelfklevers, Films, video’s, dia’s, Internet

39 3. Campagneontwerp Mediaplan in functie van de doelgroep, rekening houdend met het budget Above-the-line versus below-the-line Dure media (televisie, radio) zijn op zich niet efficiënter dan goedkope media (folders, mailings, sociale netwerksites)

40 3. Campagneontwerp

41 3. Evaluatieontwerp Rigoureus evalueren Formatieve evaluatie
Kwalitatieve pretest van campagnemateriaal Procesevaluatie Objectieve blootstelling (aantal verspreide berichten) Subjectieve blootstelling (aantal ontvangen berichten binnen doelgroep) Effectevaluatie (outcome evaluation) Kennis (> response efficiency) Overtuigingen (> response efficiency, response costs, severity, vulnerability) Gedragsintenties (> protection motivation) Zelfverklaard gedrag

42 3. Evaluatieontwerp Methode Steekproef
voor/nameting (online enquête, quasi-experimenteel design met vergelijkingsgroep) Steekproef Totale populatie (autobestuurders, 18+): 1.203 Bestuurders 18-25: 598 49% mannen (N=589), 51% vrouwen (N=614)

43 4. Voormeting en campagne
Campagne monitoren Eventueel tijdens de campagne nog bijsturen Boodschap Visual Duur …

44 5. Resultaten en conclusies
Blootstelling (exposure) 1750 radiospots folders posters deurhangers Pitstop-pakketten Website: ca unieke bezoekers – ca Pitstop- pakketten verdeeld 14 acties op het terrein – ca Pitstop-pakketten verdeeld Herinnering (recall) 33% herinnert zich minstens 1 element (18-25, N=598) radiospot: 60% - website: 14% - pitstop-pakket: 12%

45 5. Resultaten en conclusies
Appreciatie Campagnebeeld (N=340) Origineel: 65% In het oog springend: 63% Aantrekkelijk: 61% Campagneboodschap (N=340) Zeer duidelijk: 83% Geloofwaardig: 82% Informatief: 78% Realistisch: 69%

46 5. Resultaten en conclusies
Kennis Beste remedie = pitstop (18-25, N=598) Overtuigingen Andere remedies (18-25, N=598) VOOR NA Pitstop 22% 30% VOOR NA Korte pauze 21% 24% Raampje openen 18% Met passagiers praten 15% 12% Radio 13% 11% Koffie 5%

47 5. Resultaten en conclusies
Overtuigingen (18-25, N=598) VOOR NA Thuis raken is belangrijkst 56% 55% Vrienden/familie verwachten dat ik pitstop neem 59% 58% Ik neem een pitstop zelfs als vrienden/familie dat afkeuren 47% 50% Veilige parkeerplaats zou me kunnen overtuigen pitstop te nemen 68% 72%

48 5. Resultaten en conclusies
Overtuigingen / Risico-inschatting (18-25, N=598) VOOR NA Vermoeidheid verhoogt ongevalsrisico 70% 73% Ik loop minder risico dan anderen 32% 27% Ik rij beter dan anderen, zelfs als ik moe ben 24%

49 5. Resultaten en conclusies
Gedragsintenties (18-25, N=598) Volgende keer als ik me moe voel… VOOR NA Korte pauze 27% 24% Pitstop 21% Raam openen / radio aan / praten met passagiers 36% 32%

50 5. Resultaten en conclusies
Zelfgerapporteerd gedrag (18-25, N=598) Ik heb de afgelopen maand een pitstop genomen… VOOR NA Ja 10% Neen 39% 37% Niet van toepassing wegens niet vermoeid 51% 53%

51 5. Resultaten en conclusies
Hoge herinneringsscore (vooral radio) Hoge appreciatiescores Toename Kennis over effectieve remedie Gedeeltelijke afname Overtuigingen over effectiviteit andere remedies Gevoel van persoonlijke onkwetsbaarheid Gedragsintenties ivm andere remedies Niet gewijzigd Overtuigingen ivm persoonlijke motivatie en sociale drempel Gedragsintenties ivm pitstop Zelfgerapporteerd gedrag ivm pitstop Belangrijkste drempel: onveiligheidsgevoel op parkings

52 6. Eindrapportage Resultaten en conclusies bekendmaken
Lessen voor toekomstige campagnes Focussen op persoonlijke motivatie / sociale drempels Focussen op veilige plaatsen voor pitstop

53 Tone-of-voice van de BIVV-campagnes
¹ angstinductie = wel: Inspelen op verantwoordelijkheidszin Humor Positief Niet gewelddadig Niet moraliserend Voorbeelden van campagnes (evolutie en aanpak): Veiligheidsgordel Snelheid Eindejaarscampagnes (rijden onder invloed)

54 Tone-of-voice van de BIVV-campagnes
Angst: onmiddellijk effect veranderen van mening, niet gedrag effect verdwijnt sneller dan bij andere types van boodschappen herhaling gewenning afname van schrik te traumatiserend: boodschap wordt verworpen en wordt volledig ondoeltreffend

55 Tone-of-voice van de BIVV-campagnes
Moraliserend: geen goede resultaten beter de bestuurder of weggebruiker op zijn verantwoordelijkheid te wijzen Humor beter gememoriseerd op lange termijn meest efficiënt om alle vooroordelen ivm de auto weg te werken Zachte aanpak humor, emotie, identificatie en sociale afkeuring van het negatieve gedrag toon is positief

56 Tone-of-voice: angst / shockeffect
Campagne Think! – Cameraphone 2005

57 Campagne laat je niet verassen door de motorrijders
Tone-of-voice: humor Campagne laat je niet verassen door de motorrijders 6 april 2009

58 Tone-of-voice: zachte aanpak
Campagne Voetgangers respecteren is jezelf respecteren 7 april 2008 Identificatie, focus op positief gedrag

59 Tone-of-voice: zachte aanpak
Campagne Thomas, 6 jaar. Voor altijd 21 september 2004 Inspelen op emotie

60 Evolutie tone-of-voice sensibilisatiecampgnes BIVV
GORDEL SNELHEID BOB Jaren ‘70 – ’80 Jaren ’90 Jaren 2000

61 Verkeerstoezicht Voorlichting “an sich”-> weinig dwingend beïnvloedingsinstrument Voorlichting + verscherpte politiecontrole -> verkeersgedrag wordt sneller beïnvloed Campagnes dienen versterkt te worden door toezicht! Doeltreffendheid = subjectieve + objectieve pakkans

62 Digestief Campagne Think! Moment of doubt

63 Campagne Irresponsable(s)au volant, responsable(s) pour la vie
Digestief Campagne Irresponsable(s)au volant, responsable(s) pour la vie Politie Namen

64 Killer on the backseat - 1998
Digestief Campagne Think! Killer on the backseat

65 Campagne Axion & Kanaal 2
Digestief Campagne Axion & Kanaal 2 Heaven can wait

66 Debat Vragen? Opmerkingen? Suggesties?

67 Meer info Floris.Merckx@bivv.be 02/244.15.01 Myriam.Adriaensen@bivv.be
02/ info betreffende communicatie en campagnes: