Radioactieve stoffen in afval/schroot

Presentatie over: "Radioactieve stoffen in afval/schroot"— Transcript van de presentatie:

1 Radioactieve stoffen in afval/schroot
D. Van der Meersch K. De Wilde

2 Programma Weesbronproblematiek
Wat is radioactiviteit en hoe kan ik er mij tegen beschermen? Risico’s van radioactiviteit Waakzaamheid – wat werd er reeds gevonden? De interventie

3 Problematiek Vele toepassingen van radioactiviteit
Strikt gereglementeerd KB van 20/07/01 houdende algemeen reglement op de bescherming van de bevolking, van de werknemers en het leefmilieu tegen het gevaar van de ioniserende stralingen

4 Problematiek Gebruik radionucliden in 20ste eeuw niet altijd zo strikt gecontroleerd als vandaag Bepaalde toepassingen – die nu verboden zijn – deden zich voor binnen publieke domein: bv. radiumhoudende verf op uurwerken Opsporen van ongewenste radioactieve bronnen (=weesbronnen) in de klassieke afval- en recyclagesectoren  Richtlijn 2003/122/Euratom van 22/12/03 – art. 9.3

5 Problematiek Cs-137 bron (Co-60) in schroot
Voorbeeld 1: Algeciras (Spain)–1998  6 miljoen euro schade Voorbeeld 2: Goiânia (Brazil) – 1987  4 doden Voorbeeld 3: La Louvière (Belgium) – 2011  Opschorting van activiteiten bij Duferco La Louvière Produits Longs + Ontsmetting …. Juarez-Mexico, Tammiku-Estonia, Lilo-Georgia, Istanbul-Turkey, Bangkok-Thailand

6 BRAZIL (1987)

7 BELGIUM (2011)

8 WEESBRONGEVOELIGE INRICHTINGEN
Containerparken Schroothandelaar < 25,000 T/j Sorteercentra MINIMALE VERPLICHTINGEN Schroothandelaar > 25,000 T/j Verbrandingsoven Smeltoven > 25,000 T/j Storten BIJKOMENDE MAATREGELEN

9 MINIMALE VERPLICHTINGEN BIJKOMENDE MAATREGELEN
Vormingsplicht Meldingsplicht Aanstellen van intervenant Opstellen waakzaamheidsprocedure Voorzien van lokaal voor tijdelijke opslag Installatie en gebruik van een meetpoort Vormingsplicht Meldingsplicht Aanstellen van intervenant Opstellen waakzaamheidsprocedure Voorzien van lokaal voor tijdelijke opslag

10 Weesbrongevoelige inrichtingen
Reeds 524geregistreerde inrichtingen1 1Cijfers tot eind 2012

11 Geregistreerde meetpoorten
reeds 201 geregistreerde meetpoorten in België1 1Cijfers tot eind 2012

12 Programma Weesbronproblematiek
Wat is radioactiviteit en hoe kan ik er mij tegen beschermen? Risico’s van radioactiviteit Waakzaamheid – wat werd er reeds gevonden? De interventie

13 … Ioniserende straling !!
Basiskennis radioactiviteit ! Hoe kan ik mij er tegen beschermen? … Nucleair ?? … Radioactiviteit ?? … Ioniserende straling !! Wat is dat ?

14 Radioactiviteit ATOOM :
natuurlijk verschijnsel (kosmische straling, uit de grond, rondom ons, wijzelf) op het niveau van de atoomkernen (“kern”) ATOOM : Kern (protonen + neutronen) Elektronen

15 a b g Radioactiviteit Onstabiele (radioactieve) kern Stabiele kern
De kern van een zogenaamd radioactief atoom, is instabiel; de kern zal uit elkaar vallen en hierbij energie produceren… g straling  energie  dosis  schade

16 Doordringingsvermogen
Une caractéristique importante est la pouvoir de pénétration. C’est la distance à laquelle les rayons peuvent pénétrer. Les alfas pénètrent très peu. Une feuille de papier peut les arrêter. Pour stopper les betas quelques mm d’Aluminium peut satisfaire. Les gammas, par contre, traversent presque tout, on a besoin d’une grosse épaisseur de plomb. Donc ils ont la capacité de pénétration la plus grande.

17 n Afstand in de lucht α β γ Enkele centimeters Enkele meters
Honderden meters

18 Groot probleem : Radioactiviteit 1) ruikt men niet 2) ziet men niet 3) voelt men niet 4) gevolgen zijn soms later merkbaar Eén belangrijk voordeel: Radioactiviteit kan gemeten worden !!!

19 Eenheden om de radioactiviteit te meten
Het aantal deeltjes grind en zand dat geworpen werd = BECQUERELS 2. Gevolgen, sporen nagelaten op de vriend: = SIEVERT

20 Sv Sv - Bq Bq Sv is een zeer grote eenheid meestal µSv (microSievert)
Bq is een zeer kleine eenheid meestal MBq (megaBequerel)

21 Gemiddelde dosis voor een belg:
4500 µSv/jaar medisch 43% industrieel 1% kosmisch 8% natuurlijk 9% intern 7% radon 32%

22 Le radon est un gaz radioactif, formé par l'uranium présent dans le sol et les roches. Vous ne le voyez pas. Vous ne le sentez pas. Si vous habitez dans le sud du pays, vous courrez plus le risque d'avoir un problème de radon dans votre maison.

23 Gemiddelde dosis voor een belg:
4500 µSv/jaar medisch 43% industrieel 1% kosmisch 8% natuurlijk 9% intern 7% radon 32%

24 FILM

25 Bestraling versus besmetting
A) Uitwendig + = B) Inwendig

26 Bescherming tegen bestraling
Duur van de blootstelling Hoe korter de blootstellingsduur, hoe kleiner de stralingsdosis. Afstand tot de bron Hoe verder de radioactieve bron verwijderd is, hoe kleiner de dosis. Afscherming en insluiting De afscherming stopt of vermindert de straling. Het insluiten van radioactieve stoffen gaat de verspreiding ervan tegen.

27 Bescherming tegen uitwendige besmetting
Wegwerp overall Overschoenen Handschoenen

28 Verwijderen handschoenen

29 Verwijderen van overschoenen
Vous pouvez toujours vous exercer à la maison.

30 Bescherming tegen inwendige besmetting

31 Programma Weesbronproblematiek
Wat is radioactiviteit en hoe kan ik er mij tegen beschermen? Risico’s van radioactiviteit Waakzaamheid – wat werd er reeds gevonden? De interventie

32 RISICO’S VAN RADIOACTIVITEIT
Gemiddelde dosis voor de Belg: ~ 4500 µSv/jaar Dosislimiet voor personen van het publiek: 1000 µSv/jaar Dosislimiet voor beroepshalve blootgestelde personen: µSv/jaar industrieel 1% radon 32% Medisch 43% intern 7% kosmisch 8% aardse 9%

33 RISICO’S VAN RADIOACTIVITEIT
Directe, deterministsiche effecten, alléén bij hoge dosis (boven bepaalde drempeldosis) Bv. Stralingsziekte Late, stochastische effecten, ook bij lage dosissen en waarschijnlijker naar mate de dosis toeneemt Verhoging kankerrisico  in functie van de leeftijd: jonger = stralingsgevoeliger!  in functie van geslacht: vrouwen zijn gevoeliger dan mannen Andere (cataract, hart- en vaatzieketen, genetische effechten Effecten op ongeboren vrucht: abortus, daling IQ, afwijkingen

34 Programma Weesbronproblematiek
Wat is radioactiviteit en hoe kan ik er mij tegen beschermen? Risico’s van radioactiviteit Waakzaamheid – Hoe herkennen? De interventie

35 1) HET SYMBOOL

36 Vb. van herkenning aan symbool
Ingekapselde bron

37 Vb. van herkenning aan symbool
Ingekapselde bron 10 cm : 9 µSv/u 50 cm : 0,4 µSv/u

38 Vb. van herkenning aan symbool
Bron zelf is slechts een potloodpunt groot! Klein, maar gevaarlijk! bronhouder

39 Vb. van herkenning aan symbool
labotoestel

40 2) Vermeldingen « …. Radioactif » « …Radioactive… » « …. Radioactief »
« Activité» « Activiteit» « Activity » «  …Bq » «  …MBq » «  …GBq » «  …Ci » «  …mCi» «  …µCi » « …..Uranium…..» « …..Uranyl…..» «U-… » « …..Thorium…..» « Th-… »

41 Vb. van herkenning aan vermelding
« Th » « Thoriumnitrat » 4,3 µSv/h

42 Vb. van herkenning aan vermelding
« Uranylacetaat » « Uraniumnitraat » 1,3 µSv/h

43 3) Door ervaring Bliksemafleiders Mineralen
Toestellen/producten met luminescente verf

44 Vb. van herkenning door ervaring
Americium/radium/krypton Bliksemafleider µSv/u

45 Vb. van herkenning door ervaring
-> Bevolking -> Bliksemafleiders

46 Vb. van herkenning door ervaring
Mineralen (NORM) Natuurlijk uranium 1 µSv/u – 300 µSv/u

47 Vb. van herkenning door ervaring
Hoogtemeter Luminescente verf Radium 8 µSv/u

48 Vb. van herkenning door ervaring
Luminescente verf Ra-226, Cs-137 45 µSv/h µSv/h

49 Vb. van herkenning door ervaring
Kompas Luminescente verf 10 cm: 13µSv/u Sorteercentrum Huishoudelijk afval

50 Vb. van herkenning door ervaring Wel radioactief Niet radioactief
↔ Vb. van herkenning door ervaring Wel radioactief Niet radioactief

51 Nog meer.... Lichtschakelaar Versterker Niveaumeter Medisch afval NORM

52 De aangiftes 170 Alarmen in 2012

53 Weesbrongevoelige inrichtingen
Reeds 524geregistreerde inrichtingen1 1Cijfers tot eind 2012

54

55 +/- 75 % van de weesbrongevoelige inrichtingen zijn containerparken
+/- 1 % van de alarmen komen van een containerpark De mogelijkheid om een radioactief voorwerp te ontdekken op een containerpark is klein, maar reëel.

56 Samenvatting: Wat wordt er zoal gevonden?
Ingekapselde bronnen Toestellen met luminescente verf Bliksemafleiders Medisch afval (pampers, …) NORM-materiaal (« NORM » = Naturally Occuring Radioactive Material) – verhoogde natuurlijke radioactiviteit Besmette metalen Rookmelders (APARTE INZAMELING ! ) … ZIE OOK WEBSITE VAN HET FANC: Professionelen > Weesbrongevoelige inrichtingen

57 Programma Weesbronproblematiek
Wat is radioactiviteit en hoe kan ik er mij tegen beschermen? Risico’s van radioactiviteit Waakzaamheid – wat werd er reeds gevonden? De interventie

58 Doelstellingen : De stralingsbescherming verzekeren Gelijk afstellen van de methodes Te volgen procedure voor de uitbaters na het vinden (vermoeden) van een radioactieve bron

59 Beheer van verdacht object:
Doe handschoenen aan Isoleren en stockeren op een vooraf afgesproken plaats. Handen wassen Nummerplaat/naam van bezorger noteren Waarschuw de verantwoordelijke (interne procedure) = INTERVENANT Comment gérer un objet suspect:

60 CONTACTEER INTERVENANT
« INTERVENANT » = persoon die aangesteld wordt om een interventie uit te voeren na het ontdekken van een radioactieve bron

61 Wat doet de intervenant?
Personeel ≠ beroepshalve blootgesteld  Dosislimiet = 1000µSv/jaar

62 Wat doet de intervenant?
Basisprincipes van stralingsbescherming inachtnemen: - Tijd van blootstelling minimaliseren - Enkel de personen noodzakelijk voor de interventie aanwezig - Constante registratie van het dosisdebiet tijdens de interventie

63 Wat doet de intervenant?
1. Meting van het dosisdebiet Als > 20µSv/u !! (op borsthoogte) of > 500µSv/u !! (in contact) : stop en beroep doen op een erkende deskundige 2. Opslag van de bronnen De afvalstoffen opslaan in een vat (met het radioactiviteitssymbool duidelijk aangebracht!) + vat in een af te sluiten lokaal (dosislimiet) Inventaris van opgeslaan materiaal wordt bijgehouden 3. Administratie

64 17 interventies noodzakelijk door een erkende deskundige tussen 01/01/2012 et 31/12/2012

65 Informatie naar stakeholders
Volledig dossier op de website: : Weesbronproblematiek/ Meetpoorten Algemene info FAQ vragenlijst Digitale versie van de posters Film Presentaties van de opleidingen Posters

66 Contactpersonen Voor alle inlichtingen/meldingen:
Daan Van der Meersch: 02/ Katleen De Wilde: 02/

67 VRAGEN??