2013 het ongeluksgetal in een ongelukkig jaar?

Presentatie over: "2013 het ongeluksgetal in een ongelukkig jaar?"— Transcript van de presentatie:

1

2 2013 het ongeluksgetal in een ongelukkig jaar?
Oosterbeek, 1 februari 2013 Paul Schnabel Sociaal en Cultureel Planbureau Universiteit Utrecht

3 Global competitiveness report 2012-2013 (144 landen)
Nederland Labor market efficiency Flexibility of wage determination 130 Hiring and firing practices 126 Pay and Productivity Maar ook: Cooperation in labor-employer relations 4 Sociaal en Cultureel Planbureau

4 10 jaar ontwikkeling/verandering – 2000/2002 – 2010/2011
Reële nat. inkomen (1990=100) 107 125 Bevolking 16,0 milj. 16,7 milj. Huishoudens 6,8 milj. 7,4 milj. Bevolking 65+ 13,7% 15,5% Beroepsbevolking 7,2 milj. 7,8 milj. Armoede (NVMT) 5,8% 6,1 (2009) Personenauto’s 6,5 milj. 8 milj. Sociaal en Cultureel Planbureau

5 Nederland internationaal
Bevolking: nr 8. van de EU-27 Inkomen per hoofd van de bevolking: nr. 2 na Luxemburg ( euro) Absolute omvang BBP : nr. 17 van de wereld Exportpositie : nr. 7 van de wereld (EU nr. 2) Concurrentiepositie : 5 (GCI) Arbeidsparticipatie M/V: nr. 1 in de EU (67/77%) (Bijna) laagste werkloosheid: nr. 2 EU Wereld Misere Index: beste score Sociaal en Cultureel Planbureau

6 ‘Heel donkere wolken …’
Staatsschuld naar 70% BBP (420 miljard euro) Overheidstekort ,5% (2013: 2,7%?) Hypotheekschuld 105% BBP (630 miljard euro) Werkloosheid loopt op (7%) Economische groei bijna steeds negatief Weinig nieuwe huizen in bouw, dalende prijzen Pensioen onzeker en later Sociale zekerheid wordt beperkt Toekomst Euro nog steeds onzeker Sociaal en Cultureel Planbureau

7 Bruggen slaan Regeerakkoord VVD-PvdA – 29/10/2012
Twee angsten: Overheid loopt burger in de weg (VVD) Overheid laat mensen in de steek (PvdA) Regeerakkoord: Eigen verantwoodelijkheid, tenzij … ‘Nederland sterker uit de crisis’: Zuinige overheid, innovatie, werk, integratie, veiligheid, Europa/Euro Slotakkoord: Kansen pakken, problemen oplossen, bruggen slaan Sociaal en Cultureel Planbureau

8 ‘Bruggen slaan’ Rutte II
‘Gearrangeerd huwelijk’ VVD – PvdA Veilige meerderheid voor twee bijna gelijk grote partijen ‘Hete adem in de nek’- SP en PVV houden VVD en PvdA bij elkaar Continuïteit en stabiliteit nodig en gewenst ‘Geen leuke dingen voor de mensen’ Meer bezuinigen, meer eigen verantwoordelijkheid, meer Europa – ook meer recessie? De sterke staat herleeft ?! Maar: ‘heronderhandelingen’; Eerste Kamer kan de bruggen wegslaan Sociaal en Cultureel Planbureau

9 Uitwerking regeerakkoord
Netto 16 miljard bezuinigen (structureel miljard) Grootste bezuinigingen zorg (5,3), sociale zekerheid (3,2), openbaar bestuur (2,6), internationale samenwerking (1,0) Inkomensafhankelijke zorgpremie, afschaffing zorgtoeslag WW – jr. ink.afh., 1 jr. 70% WML Verhoging AOW leeftijd ( ) Minder kindregelingen (0,9 miljard) Afbouw hypotheekrente aftrek/duur Sociaal en Cultureel Planbureau

10 Miljoenennota 2013 Inkomsten 247,4 miljard (12,0 gas)
+ Decentraal 261,6 Uitgaven ,9 miljard EMU saldo rijk/gemeenten -16,7 miljard (2,7 BBP) Sociaal en Cultureel Planbureau

11 Uitgaven Zorg 76,7 miljard Sociale zekerheid 73,4 OCW 31,4
Gemeente/provincie 20,5 Buiza/Ontw. 11,5 Rente staatsschuld 10,1 I&M 9,8 Veiligheid/Justitie 9,8 Defensie 7,1 ELI 4,7 Sociaal en Cultureel Planbureau

12 Politiek en samenleving ‘Het grote ongenoegen’
Sociaal en Cultureel Planbureau

13 De veranderende verzorgingsstaat
Angelsaksisch model: lage uitkeringen Korte duur, bijstandsniveau (werken naar vermogen) Skandinavisch model: iedereen moet werken ‘Decentralisatie’ Continentaal/Rijnlands model: geen tweedeling Zorg/onderwijs: eigen bijdragen naar draagkracht Sociaal en Cultureel Planbureau

14 Sociaal en Cultureel Planbureau

15 Sociaal en Cultureel Planbureau

16 Sociaal en Cultureel Planbureau

17 Tevredenheid met het eigen leven en een gunstig vergelijkend oordeel over de levenskwaliteit in eigen land, EU-bevolking van 15+ in 2010, in procenten Sociaal en Cultureel Planbureau

18 Van traditioneel progressief
Minder sociale ongelijkheid, ook in de wereld Groot vertrouwen in positieve maakbaarheid welzijn door de overheid Universalistisch ethos Kosmopolitisch, meritocratisch Planvolvoerende elite Sociaal en Cultureel Planbureau

19 … naar modern conservatief
Tegen te weinig gelijkheid, tegen cultureel verschil (niet meer verheffen, maar ‘verplatten’) Vertrouwen op punitieve maakbaarheid: verbieden, straffen Particularistisch ethos Nationale identiteit, populistisch Zelf aangewezen leiders Sociaal en Cultureel Planbureau

20 De opkomst van het moderne conservatisme
Behoud van de waarden en de prestaties van de twintigste eeuw Het gevoel van nationale eenheid en samenhang (jaren veertig/vijftig) Het behoud van de sociale zekerheid en de verzorgingsstaat (jaren vijftig/zestig) Het behoud van de persoonlijke vrijheden (jaren zestig/zeventig) Het verlangen naar solidariteit, loyaliteit, homogeniteit en consensus… Sociaal en Cultureel Planbureau

21 Van behoudzucht naar beduchtheid
Werkloosheid loopt op – kortere / lagere uitkeringen Welvaart gaat dalen – dalend BBP / hogere lasten Wonen wordt duurder – hogere huur / lagere aftrek Weer meer zelf verantwoordelijk voor ouderenzorg Waar moet dat heen met de kosten van de gezondheidszorg? Sociaal en Cultureel Planbureau

22 (USBO) Sociaal en Cultureel Planbureau

23 Niet stemmers (2010) De jongsten (18-25 jr.) en de oudsten (75+)
(41%) (36%) De laagstopgeleiden (lager onderwijs/LBO) 37% De ongehuwden (36%) en de allochtonen (33%) ‘Politik(er) Verdrossenheit’ Sociaal en Cultureel Planbureau

24 EU en Euro 2012 Slechte zaak euro i.p.v. gulden 41%
(69% PVV – 16% D66/GL) Lidmaatschap EU ok 44% (20% PVV – 74% D66/GL) Politiek in Europa krijgt een voldoende 39% (17% PVV – 60% CDA) Sociaal en Cultureel Planbureau

25 Opleiding als voorspeller
laag hoog Multiculturele samenleving positief 27% 69% EU-lidmaatschap goede zaak 26% 68% Politici niet in onze mening geïnteresseerd 64% 35% Burger meer meebeslissen 73% 45% Sociaal en Cultureel Planbureau

26 Gewenste uitgaven overheidsbeleid, 18+, 2012
(veel) minder geld (veel) meer geld Verlagen staatsschuld 18% 29% Vergroten werkgelegenheid 2 81% Verbeteren onderwijs 1 75% Verbeteren zorg 4 65% Stimuleren kunst en cultuur 47% 13% Verbeteren integratie minderheden 36 14 Ontwikkelingshulp 54 10 Vredesmissies, conflictbeheersing 61 7 Sociaal en Cultureel Planbureau

27 Werken en niet (meer) werken
Sociaal en Cultureel Planbureau

28 Netto-arbeidsparticipatie, 2010, 15-64 jr.
Marokkanen Autochtonen Totaal 48% 69% M 60 77 V 37 62 15-24 jr. 26% 41% 25-44 jr. 87 45-64 jr. 44 66 Laag opgeleid 31% 39% HBO/WO 74 85 Laagste arbeidspart. Hoogste arbeidspart. Sociaal en Cultureel Planbureau

29 Niet (meer) aan de slag (2011) 15-65 jr
Totaal met uitkering 1,5 miljoen WW WAO/WIA WAJONG Bijstand “Wet Werken naar Vermogen” VUT/vervroegd pensioen Sociaal en Cultureel Planbureau

30 Toepassing sollicitatieplicht (18-65 jr.), 2012 (1995)
Streng Vrijstellen Werklozen als vrijwilligers 54% (37) 5% (5) Alleenstaanden/kinderen 6-12 41% (18) 7% (18) Gedeeltelijk arbeidsongeschikt 17% (10) 7% (7) Alleenstaanden/kinderen 0-5 16% (7) 23% (42) Werklozen vanaf 55 jr. 12% (3) 18% (44) Werklozen in mantelzorg 11% (8) 18% (20) Sociaal en Cultureel Planbureau

31 Nog aan de slag na 65 jaar (2010) (65-74 jaar)
Totaal ( M., V.) – 8% jr jr Sociaal en Cultureel Planbureau

32 Inkomen onder armoedegrens, 2011
Totaal - 6,9% 65+ alleen - 4,9% 65+ paar - 2,1% Ouderen totaal - 3,1% Kinderen totaal - 11,1% Volwassenen totaal - 7,1% Sociaal en Cultureel Planbureau

33 Vermogens en huishoudens, 2009
Eigen huis Effecten Hypotheek 25-50 jr 61% 23% 57% (180) 50-65 jr. 65% 28% 54% (111) 65-75 jr 54% 25% 34% (68) 75 plus 37% 20% 13% (46) miljonairshuishoudens (1,3%) 30% 60-70, 18% 70+ (CBS) Sociaal en Cultureel Planbureau

34 Inkomen 65+ Nederland AOW (+ bijstand) miljard euro Aanvullend pensioen “ “ Vermogen/arbeid >5-10 “ “ Gemiddeld per hh laag inkomen, alleenst. – 11% - laag inkomen, echtpaar – 3% BNP 2012 ± 600 miljard Pensioenvermogen (2012) 850 miljard Sociaal en Cultureel Planbureau

35 Verhoging pensioenleeftijd – wat betekent dat voor u?
2010 2011 2012 Langer werken voor zelfde pensioen 38% 46% 55% Niet langer werken, zelf bijsparen 13 20 19 Niet langer werken, minder pensioen 26 18 17 Anders 8 16 9 (MR 2012) Sociaal en Cultureel Planbureau

36 Denkt u dat uw toekomstige pensioen zal worden verlaagd?
2010 2011 2012 Zeker wel 10% 15% 30% Waarschijnlijk wel 25 41 42 Misschien 27 22 17 Waarschijnlijk niet 26 14 8 Zeker niet 12 4 Weet niet 7 5 (MR 2012) Sociaal en Cultureel Planbureau

37 Zorg Sociaal en Cultureel Planbureau

38 Hoe rijker het land … Hoe duurder de zorg 16 – 18% BBP – VS
10 – 12% BBP – NL, BRD, Frankrijk, Canada, Zwitserland, België, Denemarken 8 – 10% BBP – Zweden , VK, Spanje, Japan, Australië 6 – 8% BBP – Tsjechië, Hongarije, Polen NL 1953 – 3% - Nu 12% BBP Sociaal en Cultureel Planbureau

39 Stijging zorguitgaven (% BBP)
% - 10% % % % (2015)- 15% (2013 per volwassene – € 5140) BKZ-uitgaven/financiering 2013 Zorgverz.wet 41,1 miljard Eigen betalingen (2,9) AWBZ 27,3 Eigen betaling (1,8) Overheid (incl. WMO) 1,2 Sociaal en Cultureel Planbureau

40 Toekomstige zorguitgaven 2010-2040
2040 (trend) 2040 (supertrend) Levensverwachting M. 78,8 82,7 87,8 Levensverwachting V. 85,7 89,6 % BBP 13,2% 22% 31% % gezinsinkomen (tweeverd., 1 ½ modaal) 23,5% 35% 46% Werkgelegenheid personen 12,8% 29% Sociaal en Cultureel Planbureau

41 Uitgaven zorg per huishouden en per persoon
Per huishouden euro p.j. Per volwassene euro p.j. Per 100-jarige euro p.j. (pensioen: euro p.j.) Sociaal en Cultureel Planbureau

42 Leven in Nederland Sociaal en Cultureel Planbureau

43 Feiten 2020 Bevolking 17 miljoen (plus 0,5 miljoen)
Jonger dan 20 jaar ,7 miljoen (min 0,2 miljoen) Boven 65 jaar ,3 miljoen (plus 0,8 miljoen) (19,7%) Niet-westers ,2 miljoen (plus 0,4 miljoen) Levensverwachting Mannen 80,3 jaar (78,7) Levensverwachting Vrouwen ,3 jaar (82,6) Geen grote veranderingen in geboorte- en sterftecijfers. Inwoneraantal blijft nog licht stijgen. Alleen de grensgebieden verliezen inwoners ('krimp') Snelste bevolkingsgroei 1900-nu (ruim 3x) Sociaal en Cultureel Planbureau

44 Belangrijke veranderingen
Meer en kleinere huishoudens 7,8 miljoen (7,3 miljoen) Meer eenpersoonshuishoudens (40%) Ieder huishouden alles zelf, ieder lid huishouden alles zelf Meer dan 100% gsm, tv, pc (nu al over 95% incl. internet) Nu 7,6 miljoen personenauto’s (20% hh meer dan één), door naar 8 miljoen Nu 7,4 miljoen woningen plus per jaar Heel dure leefvorm, maar geen kans op nieuwe collectievere leefvormen, hoewel … Sociaal en Cultureel Planbureau

45 Bijzondere bouwopgave Nederland
miljoen inwoners 1 miljoen huizen miljoen 2 miljoen huizen ,5 miljoen 7 miljoen huizen /18 miljoen 8/8,5 miljoen huizen Snelste en grootste bevolkingsgroei in Europa : 3 x bevolking, 6 x huishoudens Sociaal en Cultureel Planbureau

46 Het wonen en het Rijk (2011) Netto hypotheekrente (4 milj. hh.) - 10,1 miljard Huurtoeslag (1,1 milj. hh.) - 2,2 miljard Eigen aandeel OZ-belasting (4,1 milj. hh.) - 1,0 miljard Overdrachtsbelasting ( ) - 1,9 mijard Lasten Rijk - 9,1 miljard Sociaal en Cultureel Planbureau

47 Etnische minderheden in Nederland (x 1000), 2011
Westers allochtoon (9,2%) Polen Niet westers allochtoon (11,4%) Turken Marokkanen Surinamers Antillianen Groei sinds (35%) Sociaal en Cultureel Planbureau

48 ‘The Dutch freakshow’ Homohuwelijken – 2% (1600 p.j.)
Exit weigerambtenaren Abortus: p.j. (8,7 per 1000 vrouwen jr.) Euthanasie: 3000 p.j. (2% sterfgevallen) Drugs: terugdringen coffeeshops, invoeren ‘wietpasjes’, grenswaarde THC-gehalte (hard drug-dreiging) Prostitutie: terugdringen (vrouwenhandel) Sociaal en Cultureel Planbureau

49 Overheid verantwoordelijk voor … (18+) (2008) (11 landen)
Iedereen werk heeft Finland (1) (6,8) Nederland (10) (5,3) Ouderen redelijk inkomen Noorwegen (1) (8,6) Nederland (9) (7,8) Voldoende kinderopvang voor werkende ouders Finland (1) (8,2) Nederland (11) (6,2) (Bron: ESS 2008) Sociaal en Cultureel Planbureau

50 Tevredenheid met het leven/rapportcijfers 2010
Minst tevreden: Eenoudergezinnen (7,2) Niet-westerse migranten (7,5) Westerse migranten (7,6) Alleenstaanden (7,6) Meest tevreden: 65-plus (8,1) Paren zonder kinderen (8,0) Vrouwen (7.9) Paren met kinderen (7,9) Autochtone Nl. (7.9) Gemiddeld allen: 7.8 Bijzondere aspecten: (Zeer) slechte gezondheid (6,4) Uitkering (6,7) Hoog inkomen/hoog opgeleid/zeer goede gezondheid (8.0) (CBS/SCP) Sociaal en Cultureel Planbureau