1 China en India boven het miljard

Presentatie over: "1 China en India boven het miljard"— Transcript van de presentatie:

1 1 China en India boven het miljard
Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie

2 1 China en India boven het miljard
Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Leerplandoelen Door analyse van beelden, van kaarten en van andere informatiebronnen de bevolkingsevolutie en bevolkingsproblemen van India en/of China beschrijven (ET 7, 10, 11, 12). Leerinhouden India en/of China situeren op wereldfacetkaarten van bevolkingsspreiding en ontwikkelingsgraad bevolkingsevolutie in India en/of China oorzaken en gevolgen van de demografische evolutie in de bestudeerde landen Exploratie Ordening Probleemstelling en onderzoek Conclusie en eigen standpunt Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma?

3 1 China en India boven het miljard
Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Hoe komt het dat India en China meer dan 1 miljard inwoners tellen… en wat zijn de problemen daaraan verbonden ? Exploratie Ordening Probleemstelling en onderzoek Conclusie en eigen standpunt Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma? werkboek vervolg

4 Gebergten en hoogland in het westen en laagland in het oosten
1 China en India boven het miljard Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie 4.1.1 Situering in Moesson-Azië (zie facetkaarten volgende dia’s) Exploratie Ordening Reliëfkaart/ hoogtezonekaart Gebergten en hoogland in het westen en laagland in het oosten Probleemstelling en onderzoek Conclusie en eigen standpunt Klimaatkaart Gebergteklimaat in het W – warm gematigd altijd nat in het oosten Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma? Vegetatiekaart Gebergtezonering – woestijn – steppe – subtropische regenwoud Bevolkingskaart W - dun bevolkt O - dicht bevolkt Welvaartskaart HDI = 0.65 Werkboek p. 3

5 1 China en India boven het miljard
Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Gebergten en hoogland in het westen en laagland in het oosten Exploratie Wereldfacetkaart reliëf Ordening Probleemstelling en onderzoek Conclusie en eigen standpunt Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma?

6 1 China en India boven het miljard
Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Exploratie Wereldfacetkaart klimaat Gebergteklimaat in het W – warm gematigd altijd nat in het oosten Ordening Probleemstelling en onderzoek Conclusie en eigen standpunt Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma?

7 Gebergtezonering – woestijn – steppe – subtropische regenwoud
1 China en India boven het miljard Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Vegetatiezones Exploratie Gebergtezonering – woestijn – steppe – subtropische regenwoud Ordening Probleemstelling en onderzoek Conclusie en eigen standpunt Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma?

8 Welke deel van China is minder bewoond ?
1 China en India boven het miljard Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Exploratie Bevolkingsspreiding en -dichtheid W - dun bevolkt ZO - dicht bevolkt Ordening Welke deel van China is minder bewoond ? Probleemstelling en onderzoek Conclusie en eigen standpunt Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma?

9 HDI (2003) = 0.65 1 China en India boven het miljard
Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Exploratie China op de HDI-kaart HDI (2003) = 0.65 Ordening Probleemstelling en onderzoek > 0.799 >0.499 <0.500 Conclusie en eigen standpunt Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma?

10 1 China en India boven het miljard
Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Exploratie 4.1.2 Landschappelijke situering Grens China Ordening Probleemstelling en onderzoek steppe woestijn Conclusie en eigen standpunt dichtbevolkt Gebergte hoogplateau Subtropisch regenwoud Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma? Isohyeet 1000 mm Werkboek p. 3

11 1 China en India boven het miljard
Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Exploratie Welke drie verschillende voorstellingen van bevolkingsgegevens vind je op p. 60 ? Ordening Bevolkings- samenstelling Probleemstelling en onderzoek bevolkingsevolutie Conclusie en eigen standpunt Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma? Bevolkingsspreiding -dichtheid

12 Bevolkingsaantal (x 1 miljoen) Tijdverloop 20e eeuw
1 China en India boven het miljard Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Wat lees je af op de assen ? Wat leert de groeicurve voor China, Afrika, India en Europa Exploratie Ordening Probleemstelling en onderzoek India, China en Afrika kennen sinds 1950 een sterke groei. In Europa stagneert de groei. Conclusie en eigen standpunt Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma? Bevolkingsaantal (x 1 miljoen) Tijdverloop 20e eeuw

13 1 China en India boven het miljard
Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Druk je vaststelling uit in cijfergegevens. Exploratie India en China kennen een verdubbeling van de bevolking in 35 à 40 jaar. Ordening Probleemstelling en onderzoek Conclusie en eigen standpunt Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma? Bevolkingsaantal (x 1 miljoen) Tijdverloop 20e eeuw

14 leeftijd Aantal jongens/mannen Aantal meisjes/vrouwen
1 China en India boven het miljard Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Wat lees je af op de assen ? Hoe is de verhouding mannen en vrouwen in de verschillende leeftijdscategorieën? Exploratie Ordening Probleemstelling en onderzoek Overschot vrouwen Conclusie en eigen standpunt Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma? Overschot jongens/mannen leeftijd Aantal jongens/mannen Aantal meisjes/vrouwen

15 1 China en India boven het miljard
Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie In welke decennium was de bevolkingsgroei in China het sterkst en wanneer het zwakst ? Exploratie Ordening Probleemstelling en onderzoek Sterke groei 1960-’70 Conclusie en eigen standpunt Zwakke groei Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma?

16 1 China en India boven het miljard
Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Vergelijk de verdubbelingstijd van de bevolking van China met die van Afrika en Europa ? Exploratie Ordening Probleemstelling en onderzoek Conclusie en eigen standpunt Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma? De helft ! 40 jaar

17 1 China en India boven het miljard
Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Vergelijk de verdubbelingstijd van de bevolking van China met die van Afrika en Europa ? Exploratie Ordening Probleemstelling en onderzoek Conclusie en eigen standpunt Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma? 20 jaar

18 1 China en India boven het miljard
Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Vergelijk de verdubbelingstijd van de bevolking van China met die van Afrika en Europa ? Exploratie Ordening Probleemstelling en onderzoek Conclusie en eigen standpunt Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma? > 100 jaar

19 1 China en India boven het miljard
Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Verklaar de bevolkingsspreiding van China vanuit het fysisch kader. Exploratie Ordening Probleemstelling en onderzoek Conclusie en eigen standpunt Woestijn en steppe Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma? Vruchtbare riviervlakten Gebergte en hoogplateau Gele rivier Vruchtbare gebieden Blauwe rivier

20 Politieke onstabiliteit: ‘Grote Sprong Voorwaarts’
1 China en India boven het miljard Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Politieke onstabiliteit: ‘Grote Sprong Voorwaarts’ Exploratie Ordening Probleemstelling en onderzoek Vanaf 1957 kwamen de lagere overheden meer aan de macht in China. Er kwamen Volkscommunes, die een eigen gemeenschap vormden en in hun eigen voedselvoorziening voorzagen. Maar de Grote Sprong Voorwaarts, zoals deze periode werd genoemd, groeide uit tot een ramp. De industrie werd niet centraal aangepakt maar bleef op lokaal niveau steken. Gevolg was de grootste hongersnood van China in de twintigste eeuw. In totaal koste de Grote Sprong Voorwaarts tussen de twintig en veertig miljoen mensen het leven. Conclusie en eigen standpunt Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma?

21 1 China en India boven het miljard
Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Exploratie Hoe verklaart de evolutie van het geboorte- en sterftecijfer de bevolkingsevolutie in China ? Ordening Probleemstelling en onderzoek Conclusie en eigen standpunt Toename van natuurlijke aangroei = steilere groeicurve. Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma? Afnemende natuurlijke aangroei = afbuigen van groeicurve.

22 1 China en India boven het miljard
Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Hoe vind je de bevolkingsevolutie ook terug in het bevolkingshistogram? Exploratie Ordening Probleemstelling en onderzoek Conclusie en eigen standpunt Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma? Leeftijdsklassen uit periode van grotere natuurlijke aangroei. Afname door daling geboorten.

23 1 China en India boven het miljard
Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Verklaar de inkepingen in het bevolkingshistogram ? Exploratie Ordening Probleemstelling en onderzoek Conclusie en eigen standpunt Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma? Politieke onstabiliteit: ‘Grote Sprong Voorwaarts’ Politieke onstabiliteit – Culturele Revolutie Één kind per gezin-campagne

24 Politieke onstabiliteit – Culturele Revolutie
1 China en India boven het miljard Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Politieke onstabiliteit – Culturele Revolutie Exploratie Ordening Begin jaren zestig keerde de overheid terug naar een centrale regering. Mao, de toenmalige leider van de communistische partij, bleef echter op de achtergrond bezig om zijn positie weer te versterken, zo was hij fel gekant tegen alle kapitalistische invloeden. In 1966 vond Mao steun bij de Rode Gardisten, die vooral uit studenten en scholieren bestond. Samen met de Rode Gardisten bracht Mao de Culturele Revolutie teweeg en bracht de regering ten val. In datzelfde jaar kwamen hij en zijn vrouw Jiang Qing aan de macht. Uit deze periode is ook het Rode Boekje bekend, dat door miljoenen Chinezen werd gelezen. Er stonden uitspraken van Mao in met antikapitalistische uitspraken. Ook in deze woelige periode stierven veel mensen van ontbering en daalde het geboortecijfer. Probleemstelling en onderzoek Conclusie en eigen standpunt Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma?

25 1 China en India boven het miljard
Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie In hoeverre is de bevolkingsspreiding misleidend bij het vellen van een oordeel over het feit of er nog plaats is in China ? Exploratie Ordening Probleemstelling en onderzoek Conclusie en eigen standpunt Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma? Onherbergzaam gebied

26 Welke kenmerken moet een ‘bevolkingsexplosie’ volgens jou vertonen ?
1 China en India boven het miljard Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Is volgens jou de bevolkingsexplosie in China al voorbij of is die volop bezig? Welke kenmerken moet een ‘bevolkingsexplosie’ volgens jou vertonen ? Exploratie Ordening Probleemstelling en onderzoek Conclusie en eigen standpunt Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma? De bevolkingsexplosie van China is voorbij, wat je kan merken aan de afbuigende groeicurve. Kenmerken van een een bevolkingsexplosie zijn: steile groeicurve brede basis in leeftijdshistogram (piramidevorm) grote natuurlijke aangroei als gevolg van veel geboorten en weinig sterften. werkboek

27 De grootste bevolkingsaanwas in 1964 door hoog geboortecijfer.
1 China en India boven het miljard Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Teken op de grafiek verticale lijnen bij de jaren waarin de natuurlijke bevolkingsaanwas het grootst was en een groene lijn waar de bevolkingsaanwas het kleinst was. Verklaar deze pieken. Exploratie Ordening Probleemstelling en onderzoek Conclusie en eigen standpunt De grootste bevolkingsaanwas in 1964 door hoog geboortecijfer. Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma? In 1961 steeg het sterftecijfer boven het geboortecijfer en was er een bevolkingsafname. Werkboek p. 4

28 Hoe sterk is de vruchtbaarheidsgraad gedaald in China ?
1 China en India boven het miljard Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Exploratie Hoe sterk is de vruchtbaarheidsgraad gedaald in China ? Ordening Probleemstelling en onderzoek Van 6 kinderen per gezin in 1960 tot 1,6 in 1997 (recente cijfers blijven rond 1.6). Conclusie en eigen standpunt Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma?

29 1 China en India boven het miljard
Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Exploratie Situeer de provincies waarvan sprake in deze grafiek. Welke problemen worden hier belicht ? Ordening Probleemstelling en onderzoek Conclusie en eigen standpunt Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding De groeicurve Verschil geboorten-sterften De bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma? In de weinig bevolkte gebieden heeft de overheid minder greep op de gezinssamenstelling.

30 Waarom zijn die provincies goed gekozen om dit probleem te schetsen ?
1 China en India boven het miljard Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Waarom zijn die provincies goed gekozen om dit probleem te schetsen ? Exploratie Ordening Probleemstelling en onderzoek Conclusie en eigen standpunt Dit zijn precies de provincies gelegen in de woestijngebieden en steppen waar nog nomadische volkeren wonen die moeilijker te controleren zijn. Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma?

31 1,5 miljard =3 kinderen per gezin 1,3 miljard, 2 kinderen per gezin
1 China en India boven het miljard Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Hoeveel inwoners zou China nu meer of minder hebben in de verschillende opties uitgaande van de prognose van 1980 ? Exploratie Ordening Probleemstelling en onderzoek Nu 1,3 miljard Conclusie en eigen standpunt Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma? 1,5 miljard =3 kinderen per gezin 1,4 miljard, 2 kind 1,3 miljard, 2 kinderen per gezin 1,2 miljard, 1,5 kind 1 miljard = 1 kind

32 China tussen 30-99 moedersterfte
1 China en India boven het miljard Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Plaats China t.o.v. de sterkste en zwakste score voor gezondheidszorg moedersterfte per geboorten. Exploratie Ordening Probleemstelling en onderzoek België en EU b.v. < 30 Conclusie en eigen standpunt Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma? China tussen moedersterfte Sahellanden > 1000

33 China > 89 % veilig drinkwater
1 China en India boven het miljard Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Plaats China t.o.v. de sterkste en zwakste score voor gezondheidszorg (toegang tot veilig drinkwater). Exploratie Ordening Probleemstelling en onderzoek België en EU b.v. > 89% Conclusie en eigen standpunt Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma? China > 89 % veilig drinkwater Congo < 30 %

34 1 China en India boven het miljard
Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Exploratie Plaats China t.o.v. de sterkste en zwakste score voor analfabetisme. Ordening Probleemstelling en onderzoek België en EU b.v. < 10 % Conclusie en eigen standpunt Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma? China tussen 10-30% analfabeten Sahellanden > 50 %

35 1 China en India boven het miljard
Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Wat is het risico van een bevolkingspolitiek die 1 kind per gezin nastreeft. Exploratie Ordening Probleemstelling en onderzoek Conclusie en eigen standpunt Een gezin kan zonder erfgenaam vallen bij vroegtijdig overlijden. Ouders komen alleen te staan bij hogere ouderdom. Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma?

36 In hoeverre is het beleid in China effectief?
1 China en India boven het miljard Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie In hoeverre is het beleid in China effectief? Exploratie Ordening In alle vermelde regio en ook over geheel het land wordt het beleidsideaal overschreden. Probleemstelling en onderzoek Conclusie en eigen standpunt Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma?

37 1 China en India boven het miljard
Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Verklaar de regionale verschillen in natuurlijke aangroei van China door onderscheid te maken in bevolkings-dichtheid, verstedelijking en agrarische gebieden Exploratie Ordening Probleemstelling en onderzoek De dichtbevolkte gebieden en de grote steden (industriegebieden) kennen de kleinste natuurlijke aangroei door kleinere behuizing en woningnood. Conclusie en eigen standpunt Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma? Agrarische gebieden hebben traditioneel een grotere natuurlijke aangroei. (kinderhulp in de landbouw).

38 1 China en India boven het miljard
Thema 1: Uitdaging door bevolkingsexplosie Exploratie Ordening Argumenteer de stelling dat welvaartsstijging wellicht het krachtigste middel is om bevolkings-explosie te voorkomen. Leid daaruit de bevolkings-verwachting voor Afrika af ? Probleemstelling en onderzoek Niger Angola Sierra Leone Conclusie en eigen standpunt Congo Hoe lager het geboortecijfer Namibië Uitgestrekte landen, onregelmatige bevolkingsspreiding Groeicurve Verschil geboorten-sterften Bevolkings-samenstelling Oorzaken wijzigingen Bevolkingspolitiek Chinees dilemma? Egypte Bij verdere ontwikkeling van de Afrikaanse landen zal het geboortecijfer dalen. Hoe sterker de menselijke ontwikkeling (welvaart en welzijn).

39 samenvatting