Mantelzorg.

Presentatie over: "Mantelzorg."— Transcript van de presentatie:

1 Mantelzorg

2 Mantelzorg Slides die gebruikt kunnen worden bij de WMO module mantelzorg

3 Bron: http://www.welsaen.nl/vrijwilligerscentrale/mantelzorg.php

4 Onderwerpen bij werkles 1
Testen van jullie voorkennis Maatschappelijke context: zorgbereidheid in Nederland Wat is mantelzorg? Cijfers Mantelval

5 Maatschappelijke context
Kanteling van verzorgingsstaat naar zorgzame samenleving Bezuinigingen in zorg Aanspreken eigen kracht van burgers (zelfzorg) Aanspreken eigen netwerk Groot beroep op de “zorgbereidheid” van de Nederlandse bevolking

6 Opdracht Discussieer in tweetallen en noem minstens 10 motieven waarom mensen voor elkaar zouden willen zorgen?

7 Hattinga Verschure, J. C. M. (1977)
Hattinga Verschure, J. C. M. (1977). Het verschijnsel zorg: een inleiding tot de zorgkunde (1 ed.). Lochem Tijdstroom.

8 Hattinga- Verschure Economisch motief Wederkerigheidsmotief
Solidariteitsmotief Onontkoombaarheid (je zorgt voor iemand die hartaanval heeft) Zingeving (aan eigen bestaan om bij te dragen aan levenskwaliteit ander) Uniciteitsmotief (op unieke wijze gestalte geven aan eigen leven) Zorg uit angst Liefdevolle zorg als “goddelijke opgave” Zorgen uit geldingsdrang (Het is beter te geven dan te ontvangen) Zorgen voor ouderen om wijsheid te conserveren Zorgen uit vanzelfsprekendheid (because it’s there)

9 Belangrijkste motieven informele zorg
Genegenheid Vanzelfsprekendheid Verantwoordelijkheid (Kwekkeboom, 2012)

10 Pleidooi van Hattinga Verschure
Veranderde balans in zorgmotieven heeft een andere balans in zelfzorg- zorg voor anderen en professionele zorg teweeg gebracht Groot beroep op professionele zorg (staatszorg) (vanuit economisch motief) Pleidooi: Professionele zorg moet weer terug in balans gebracht worden met zelfzorg en mantelzorg

11 Zelfzorg, mantelzorg, vrijwilligerswerk en professionele zorg
Bron:

12 Wat is mantelzorg (Hattinga- Verschure)
“Wederkerige zorg in een kleine groep blijkt een bijzonder zorgverschijnsel. Zorg die groepsleden verwarmt omdat ze elkaar als een mantel mee omgeven. Het verwarmt, beschut en beveiligd”

13 Kenmerken mantelzorg Gericht op de behoefte van een ander mens
Impliciete of expliciete bereidheid wederkerige zorg te verlenen Rollen zorgvrager en zorgverlener zijn wederkerig/ verwisselbaar Persoonlijke relatie Directe relatie (Zonder tussenkomst administratie/ verwijzing) Niet incidenteel Mantelzorggroep is klein, minstens 2 mensen bij betrokken Warme band Respect voor zelfstandigheid van de ander Overnemen van zelfzorg geschied op basis van overeenstemming Gebaseerd op eigen soort deskundigheid (ervaringskennis) Biedt veiligheid, gezelschap, blijdschap

14 Definitie mantelzorg “Alle zorg die genoten in een klein sociaal netwerk aan elkaar gegeven wordt op basis van vanzelfsprekendheid en bereidheid tot wederkerigheid.” (Hattinga- Verschure, 1987: 92).

15 Operationalisering begrip mantelzorg
Mantelzorg in onderzoek: “de zorg die een of meer personen uit de directe omgeving aan een hulpbehoevende geven, waarbij de zorgverlening rechtstreeks voortvloeit uit de sociale relatie en niet wordt verleend in het kader van een hulpverlenend beroep of vanuit georganiseerd vrijwilligerswerk” (Kwekkeboom, 1990 in van der Houwen, et al., 2010). Mantelzorg in beleid: Toevoeging: Zorg die langdurig (langer dan drie maanden) en/ of intensief (meer dan acht uur per week) is (TK 2000)

16 Mantelzorg in de praktijk
Bron:

17 Mantelval Mantelval (Timmermans et al., 2005)
Verlenen van mantelzorg is vaak geen keuze, maar iets waar je als mantelzorger inrolt Gebruikelijk sociaal contact → hand en spandiensten → overnemen steeds meer taken Toegenomen druk kan belemmerend werken op zijn of haar functioneren als ondersteuner Kenmerk: Proces dat sluipend plaatsvindt

18

19 Hoe zorgbereid is Nederland?
Aandeel bevolking 18+ dat mantelzorg verleend, 2007 (CBS/ SCP, AVO in Kwekkeboom, 2012) Kenmerken Mantelzorg (%) Totaal 15 Geslacht - Man - Vrouw 10 19 Leeftijd 18-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75+ 7 13 20 11 Herkomst Autochtoon Westerse allochtoon Niet westerse allochtoon

20 Hoe zorgbereid is Nederland?
Aandeel bevolking 18+ dat mantelzorg verleend, 2007(CBS/ SCP, AVO in Kwekkeboom, 2012) Kenmerken Mantelzorg (%) Opleidingsniveau Basisonderwijs VBO MAVO HAVO/ VWO/ MBO HBO/ WO 14 18 16 13 Burgerlijke staat Gehuwd Gescheiden Verweduwd Nooit gehuwd geweest 17 15 10 Betaald werk Geen betaald werk 1-19 uur 20-27 uur 28 uur of meer 19

21 WMO gestript deel 7: Mantelzorg

22 Stelling 1 De rijksoverheid stimuleert mensen om mantelzorg te verlenen. Een van de stimuleringsmaatregelen die zij nemen is het uitreiken van een mantelzorgcompliment. Dit is een vergoeding van ongeveer 200 euro aan een mantelzorger als waardering voor de zorg die zij geven. "Het mantelzorgcompliment is een goed idee van de overheid en is dan ook een uitstekende maatregel om mantelzorgers in het zonnetje te zetten"

23 Stelling 2 "Voor mantelzorgers is het een makkelijke opgave om hun mantelzorg met anderen, zoals professsionals, te delen"

24 Gebruikte bronnen Hattinga-Verschure, J. C. M. (1982). Het verschijnsel mantelzorg, een inleiding tot de zorgkunde. Lochem: De tijdstroom. Houwen, K. van der, Schmeerts, H., en te Riele, S. (2010). Informele zorg en mantelzorg. In: H. Schmeertsen S. te Riele (Red.),Sociale samenhang: participatie, vertrouwen en integratie. Den Haag/Heerlen: CBS. Kwekkeboom, R. (2012). Zorg in Nederland- beelden, feiten en (on)mogelijkheden. In J. Steyaert, Kwekkeboom, R. (Red.), De zorgkracht van sociale netwerken (pp ): WMO werkplaatsen, Ministerie VWS, Movisie, Fontys hogeschool sociale studies. Oudijk, D., Boer, A. de., Woittiez, I., Timmermans, J., Klerk, M. de (2010). Mantelzorg uit de doeken. SCP. Den Haag. Gratis te downloaden op Timmermans, J., Schellingerhout, R. (2004). Wat heet mantelzorg? Definities en prevalentie van mantelzorg in Nederland. Tijdschrift voor Gezondheidswetenschappen (TSG), 82, Timmermans, De Boer, A., Iedema, J (2005) De mantelval. Over de dreigende overbelasting van de mantelzorger. SCP. Den Haag TK. (2000). Zorgnota 2001 Brief van de staatssecretaris van Volkgezondheid, Welzijn en Sport. Vergaderjaar , , nr. 65.

25 Vooraf Dit zijn slides die behoren bij een college dat is ontwikkeld door Rick Kwekkeboom en met haar toestemming zijn deze opgenomen bij de PowerPoint presentatie bij de module mantelzorg van de WMO werkplaats

26 Bijzonder en apart ………. Of toch niet????

27 Opbouw college Verdieping kennis informele zorg, ihb mantelzorg en vrijwillige zorg Aan bijzondere (?) groepen: mensen met psychiatrische problematiek of verstandelijke beperkingen Van bijzondere (?) groepen: (niet-westerse) allochtonen

28 Vormen van informele zorg
intensief zelfzorg mantelzorg Vrijwillige zorg niet intensief sociale steun lotgenotencontact afstand afstand

29 Veg kennis mantelzorg en vrijwillige zorg
Opbouw college Veg kennis mantelzorg en vrijwillige zorg Aan bijzondere (?) groepen: mensen met psychiatrische problematiek of verstandelijke beperkingen Van bijzondere (?) groepen: (niet-westerse) allochtonen

30 Verschillende mantelzorgers
Ouderen/chronisch zieken Psychiatrische problematiek Verstandelijke beperking Aandeel in gehele groep mantelzorgers 78% 15% 7% Veel aandacht naar mantelzorgers ouderen, maar hoe zit het met de anderen?

31 Onderzoek HvA i.s.m. Sociaal en Cultureel Planbureau
Onderzoek studenten onder mantelzorgers van mensen met een verstandelijke beperking of psychiatrische problematiek (Amsterdam e.o.) Gebruik interviewmateriaal, analyse met behulp van computerprogramma Gebruik uitkomsten landelijk onderzoek (cijfers), groepen mantelzorgers met elkaar vergeleken Beschrijving per groep; vergelijking groepen met elkaar en met alle mantelzorger

32 Opvallende verschillen
Ouderen/chronisch zieken Psychiatrische problematiek Verstandelijke beperking aandeel 78% 15% 7% Wie wordt verzorgd Ouder, partner Kind, brusje Hoeveel uur per week 20 26 Hoe lang 5,1 jaar 5, 3 jaar 11,9 jaar Matig tot ernstig belast 46% 59% 48%

33 Motieven om te zorgen Vanzelfsprekendheid, genegenheid (net als andere mantelzorgers) Maar ook: anders opname, verloedering, eenzaamheid

34 Waaruit bestaat hulp en ondersteuning
Minder vaak persoonlijke verzorging of hulp bij huishoudvoering Vaker hulp bij emotionele problemen en bij administratie Maar vooral: regie (regelen van vervoer, dagbesteding, onderwijs, hulpverlening etc. etc.) Ook, juist, als mensen niet in huis wonen, maar elders opgenomen zijn

35 Mogelijkheden tot en gebruik van ondersteuning
Verstandelijke beperking Psychiatrische problematiek Alle mantelzorgers Hulp van andere mantelzorgers 55 45 54 Hulp van thuiszorg 22 27 40 Hulp van vrijwilligers 12 8 13 Gebruik van dagopvang 33 9 Behoefte aan dagopvang 2 11 6 Behoefte aan andere vormen opvang 10 Behoefte andere vormen van ondersteuning 16 23

36 Achtergronden belasting
Lang en intensief Stigma (ook bij mensen met verstandelijke beperking) Kleine netwerken, dus zorg niet eenvoudig te delen Gebrekkige afstemming/samenwerking professionele hulpverlening

37 Bijdrage aan vermindering belasting
Ondersteunen/versterken netwerken Versterken netwerken betrokkenen, bijv. maatjesprojecten, vriendschapsdiensten etc. Versterken netwerken mantelzorgers (bijv. mantelzorgcoach) Verbeteren afstemming/samenwerking Bijv. familiebeleid zorgaanbieders Maar ook: coalities formele en informele zorg (Familie als Bondgenoot, Triadekaarten, etc.) Taak van zowel lokale overheden als zorgaanbieders (en dus ook van professionals zelf)

38 Voorbeeld van methodiek om netwerk te versterken
Natuurlijk een netwerkcoach WMO gestript deel 9: Natuurlijk een netwerkcoach

39 Nog wat weetjes Gehandicaptensector
Aantal vrijwilligers in de gehandicaptensector Aantal vrijwilligers: naar schatting (precieze cijfers niet bekend)  Aantal van de vrijwilligersorganisaties is actief in deze sector  Aantal beroepskrachten: in 2003 (bron: Brancherapport VWS) Vrijwilligersactiviteiten Vrijwilligerswerk in woonvoorzieningen voor mensen met een verstandelijke beperking Vrijwilligerswerk in voorzieningen voor mensen met een lichamelijke beperking Vrijwilligerswerk in thuishulp voor mensen met een beperking Vrijetijdsbesteding (ook vakantie) Belangenbehartiging

40 En nog meer… Geestelijke gezondheidszorg
Aantal vrijwilligers in de geestelijke gezondheidszorg Aantal vrijwilligers: naar schatting Aantal van de vrijwilligersorganisaties is actief in deze sector  Aantal beroepskrachten: in 2003 (bron: Brancherapport VWS) Vrijwilligersactiviteiten Vrijwilligerswerk in psychiatrische ziekenhuizen Vrijwilligerswerk bij begeleid wonen, dagactiviteiten en dergelijke Vrijwilligerswerk via vriendendiensten c.q. maatjesprojecten Lotgenotencontacten Gezondheidsprojecten

41 Opbouw college Vlzorg en vrijwillige zorg Aan bijzondere (?) groepen: mensen met psychiatrische problematiek of verstandelijke Van bijzondere (?) groepen: (niet-westerse) allochtonen

42 Ouderen (55+) naar etnische groep
absoluut % 1e generatie % in de totale Ouderen bevolking (2003) Verwachting 2015 niet-westers totaal, waarvan 97,1 2,9 Turken 26.164 99,8 0,6 0,9 Marokkanen 22.953 100,0 0,8 Surinamers 32.614 95,7 1,4 Antillianen 9.162 96,8 0,2 0,5 overig niet-westers 25.552 93,5 5,2 totale ouderen bevolking

43 Gezondheid en zorggebruik
De gezondheidstoestand van allochtone ouderen slechter dan van autochtone ouderen Het slechtst bij ouderen van Turkse en Marokkaanse afkomst; voelen zich ook vaak het slechtst Bezoek huisarts hoger bij allochtonen, m.n. Turkse en Marokkaanse ouderen Bezoek specialisten lager (minder verwijzingen en/of minder gemakkelijk toegang…)

44 Gebruik thuiszorg 55+ bevolkingsgroep
gebruik thuiszorg (afgelopen 5 jaar) Geen gebruik (percentage van niet gebruikers) Kende niet/wist niet hoe Familie zorgde Taalproblemen/slechte hulp Turken 11 49/22 42 5/3 Marokkanen 3 15/36 68 7/9 Surinamers 18 4/8 36 0/0 Antillianen 13 -/- - Molukken autochtonen 22

45 Deelname informele arbeid naar etnische achtergrond
Vrijwilligerswerk (breed) Informele zorg Autochtonen 38 65 Turken 6 Marokkanen 5 50 Surinamers 17 56 Antillianen 10 40

46 ‘kenmerken’ mantelzorg allochtone bevolkingsgroepen
Familie is verantwoordelijk voor zorg, geen zaak van buitenstaanders Vaker (uitsluitend) vrouwen die zorg verlenen (hiërarchie) Strengere verdeling zorgrollen vrouwen en mannen Jongere mantelzorgers vervullen vaak (ook) rol tolk/regelen administratie

47 Geboden hulp nee Ja, enigszins tot veel
Huishoudelijke hulp, zoals schoonmaken, de was doen en boodschappen doen 11 89 Persoonlijke verzorging, zoals baden, douchen en aankleden 34 66 Verpleegkundige hulp, zoals het klaarzetten en toedienen van medicijnen en wondverzorging 40 60 Emotionele steun en toezicht 8 92 Begeleiding bij het regelen van zaken en administratie 19 81 Begeleiding bij het bezoeken van familie, artsen, winkels, enzovoorts 7 93

48 Intensiteit en ervaren belasting
Gemiddeld wordt 44 uur zorg per week gegeven ( 18% biedt zelfs 24-uurs zorg) De gemiddelde zorgduur, dat wil zeggen het aantal jaren dat zij hulp en zorg bieden, bedraagt 8,4 jaar 60% van de vrouwen en 44% van de mannen zorgt als enige voor de hulpbehoevende. Onderzochte allochtone mantelzorgers voelen zich zwaarder belast dan ‘gemiddelde mantelzorgers uit SCP onderzoek

49 Aanleiding voor zorg Onderzoek onder Surinamers/Antillianen, Turken, Marokkanen, Chinezen en Molukkers in twee grote en vier middelgrote gemeenten in Nederland N = 273 Ouderdom 20 Dementie/geestelijke achteruitgang 14 Lichamelijke beperking 69 Verstandelijke beperking 26 Psychiatrische problematiek 24 Andere redenen 17

50 Niet gebruik mantelzorgondersteuning
• Onbekendheid term ‘mantelzorg’ • Schakelen eerder familie in dan professionals • Weinig zicht op het Nederlandse zorgsysteem • Beperkte taalbeheersing • Onbekend met vraaggerichte zorg • Minder assertiviteit • Geen zorg die bij cultuur aansluit

51 Ondersteuningsbehoeften
Meer cultureel passende zorg, bijv. in vorm kangeroewoningen Voldoende tolken Informatie en advies rondom het aanvragen van voorzieningen zoals pgb, financiële tegemoetkomingen mogelijkheden voor hulp in de huishouding aanpassingen in en om het huis

52 Aanbevelingen Outreachende aanpak
Gebruik bestaande structuren, benaderen sleutelfiguren Ontwikkelen cultuurpassende zorg Competenties interculturele zorg bij professionals (meer onderzoek…)

53 Stelling 1 Voor een goede samenwerking tussen formele en informele zorg is het het beste als de mantelzorgers bepalen wat de taken zijn van de professionele hulpverleners.

54 Stelling 2 De problemen bij allochtone mantelzorgers zijn niet wezenlijk anders dan bij autochtonen en kunnen dus op dezelfde manier worden opgelost.

55 Gebruikte literatuur Wittenberg, Y., Kwekkeboom, M.H., Boer, A.H., de (2012). Bijzondere mantelzorg. Ervaringen van mantelzorgers van mensen met een verstandelijke beperking of psychiatrische problematiek. Den Haag/ Amsterdam, SCP/ Hogeschool van Amsterdam.

56 Typen mantelzorger netwerken volgens Tonkens et al. (2008)
Gemengd netwerk Familie netwerk Professioneel netwerk Geisoleerd spilzorgnetwerk Teleurgesteld spilzorgnetwerk Alle vijf de typen mantelzorgnetwerken hebben hun eigen dynamiek en “feeling en framingrules” om mantelzorg te verlenen

57 Typen mantelzorger netwerken volgens Tonkens et al. (2008)
Twee belangrijke begrippen: Weerkaatst plezier: Het plezier (genoegen, voldoening) dat je kunt ervaren wanneer je een ander plezier (voldoening, genoeg of meer kwaliteit van leven) kunt verschaffen. Framing en feeling rules: Hoe wordt situatie waarin iemand zich bevindt door die persoon begrepen en wat mogen we gezien die situatie verlangen, eisen, voelen?

58 Gemengd netwerk Gemengde netwerken Kenmerken
Mantelzorgers, professionals en vrijwilligers werken samen. Een centrale mantelzorger heeft overzicht en coördineert. Weerkaatst plezier krijgt ruimte Feeling en framing rules Je hebt recht op zorg. Mantelzorgers zijn vanzelfsprekende autoriteit over vorm en inhoud van de zorg. Wanneer het nodig is schakel je professionele hulp in. Als familie ben je niet verplicht te zorgen. Hulp van buren en vrienden is een gift, waar eventueel wederdienst tegenover wordt gezet. Samenwerking Goede samenwerking, goede communicatie, veel weerkaatst plezier Sterke punten Stevig netwerk, waarin onverwachtheden soepel opgevangen kunnen worden. Overbelasting risico is laag. Risico’s Concurrentie. Hoge personeelsomloop staat weerkaatst plezier in de weg. Mantelzorgers die niet voor zichzelf kunnen opkomen kunnen overbelast raken. Er is een risico aanwezig dat het organiseren de centrale mantelzorger te veel tijd kost waardoor ze minder gaat werken of vroegtijdig stopt. Bron: Tonkens et al., 2008:32

59 Familie netwerken Familie netwerken Kenmerken
Meerdere (vrouwelijke) mantelzorgers zorgen en worden gesteund door de familie. Broers of echtgenoten helpen soms ook mee. Familie is het belangrijkst. Professionele hulp is aanvullend. Mantelzorgers hebben vaak een dubbelrol. Feeling en framing rules Wij zorgen voor elkaar. Intergenerationele reciprociteit: vergeleken met moeder is de zorg die ik geef niet zo zwaar. Professionals vraag je pas in laatste instantie om hulp. Samenwerking Varieert. Het gaat goed wanneer professionals het belang van de zorg van familie erkennen en hier ruimte aan bieden. Familie is niet altijd geïnteresseerd in samenwerking. Sterke punten Er wordt samen gezorgd. Men zorgt gezamenlijk voor de familie zolang dat kan., maar die zorg is niet oneindig. Wanneer het niet meer haalbaar is wordt professionele hulp ingeroepen. Risico’s Er kunnen problemen ontstaan wanneer een cliënt of mantelzorger in het netwerk geen professionele hulp wil wanneer dit wel nodig is. Dit heeft overbelasting tot gevolg. Bron: Tonkens et al., 2008:45

60 Professionele netwerken
Familie netwerken Kenmerken Duidelijke taakverdeling. Professionals verrichten taken die mantelzorgers niet kunnen of willen doen. Professionals nemen een belangrijke plaats in: de regie ligt bij hen, niet bij mantelzorgers of cliënt. Feeling en framing rules Autochtoon: Je hebt recht op professionele zorg. Het is de taak van de overheid om daarin te voorzien. Bepaalde zorg moet door professionals worden gegeven, niet door mantelzorgers. Allochtoon: Specialistische hulp moeten professionals geven als dit in het belang is van de cliënt. Samenwerking Goede zorg ligt in handen van de professionals. Wanneer zij de regie op zich nemen en de verantwoordelijkheid om contacten met de mantelzorgers (naast die met de cliënt) te onderhouden kan samenwerking goed verlopen. Sterke punten Ruimte voor weerkaatst plezier. Mantelzorgers kunnen zich richten op emotionele ondersteuning van cliënt en hebben geen zorgen over coördinatie. Laag risico op overbelasting Risico’s Autochtoon: Vrijwilligersklem: Risico in de zorgsituatie verstrikt te raken. Niemand neemt touwtjes in handen en dat kan ten koste gaan van de verzorging van de cliënt. Allochtoon: Familie kan bepaalde regelingen mislopen door gebrek aan informatie Bron: Tonkens et al., 2008:59

61 Geïsoleerde spilzorgnetwerken
Kenmerken Autochtoon: Mannelijke spilzorgers die in hun eentje voor hun partner zorgen Allochtoon: Vrouwelijke spilzorgers die in hun eentje voor een of meerdere familieleden zorgen Feeling en framing rules Autochtoon: we kunnen zelf de zorg wel aan. Niet praten met anderen over zorg, buren en vrienden niet lastig vallen Allochtoon: Een goede vrouw zorgt voor haar man. Je gehoorzaamt je ouders/ echtgenoot. Angst voor roddel Samenwerking Spilzorgers zorgen zelf zonder hulp van professionals. Alleen contact met de huisarts Sterke punten Wanneer zorg niet te zwaar is kan dat voldoening geven en bijdragen aan intimiteit in de relatie Risico’s Autochtoon: Eenzaamheid en overbelasting mantelzorger blijft onopgemerkt bij professionals, waardoor er geen oplossing komt. Allochtoon: Zoals autochtoon, maar ook vergroten ongelijkheid positie vrouwen Bron: Tonkens et al., 2008:71

62 Teleurgestelde spilzorgnetwerken
Kenmerken Een mantelzorger die veel zorg verleent (spilzorger). Soms een enkele andere mantelzorger. Nauwelijks andere informele contacten, geen vrijwilligers. Een wisselend professioneel netwerk Feeling en framing rules Spilzorger verwacht meer van de overheid, minder van de zorg van sociale omgeving en wil meer betrokken worden bij de zorg vanwege eigen ervaring en kennis Samenwerking Doorgaans is samenwerking moeizaam en broos. Gevoel er alleen voor te staan. Spilzorger wil meer professionele beschutting voor de cliënt. Strijdt voor eigen inbreng professioneel netwerk terwijl professional wil dat spilzorger vaker taken overdraagt. Bron: Tonkens et al., 2008:83

63 Discussievraag Wat betekent het inzicht hebben in deze verschillende type netwerken rondom een hulpbehoevend netwerk nu voor professionele ondersteuning denken jullie?

64 Gebruikte literatuur Tonkens, E., Van den Broecke, J., Hoijtink, M. (2008) Op zoek naar weerkaatst plezier. Samenwerking tussen mantelzorgers, vrijwilligers, professionals en clienten in de multiculturele stad. Nicis instituut. Den Haag

65 Kenmerken die van invloed zijn op de beleving van mantelzorgers
Kenmerken die van invloed zijn op de beleving van mantelzorgers die voor hun partner zorgen: 1. Kenmerken van de zorgsituatie Aard van de aandoening, is er sprake van een fysieke beperking van de partner of van een partner die geestelijk minder valide is geworden Stabiel of veranderlijk, is de aandoening van de partner stabiel of veranderlijk Acuut of geleidelijk, krijgen mantelzorgers geleidelijk of acuut de rol van mantelzorger 2. Kenmerken van de mantelzorger Levensfase, de leeftijd van de mantelzorger en het al dan niet participeren in het arbeidsproces Draagkracht, de persoonlijke kenmerken en levensinstelling van de mantelzorger. Kunnen zij optimaal gebruik maken van de hulpverlening en is er door het zorgen voor een zieke partner al dan niet sprake van een sociaal isolement Andere factoren die van invloed zijn op de beleving van de mantelzorger: mate van ervaren steun van de omgeving (kinderen, familie), inkomenssituatie, gezondheid van de mantelzorger 3. Kenmerken van de geboden hulp door de mantelzorger Lengte Zwaarte Bron: Boer et al., 2010: 20-26

66 Belasting van de mantelzorger
De psychische belasting wordt door mantelzorgers die voor hun partner zorgen zwaarder ervaren dan de fysieke belasting. Redenen die genoemd worden: Men is de regie over het eigen leven kwijt en zit gevangen in de situatie Door de situatie kan de mantelzorger makkelijk in een sociaal isolement raken De relatie met de partner is veranderd Alles draait om de partner Alle taken komen op de mantelzorger neer De toekomst is onzeker Men is bang niet meer voor de partner te kunnen zorgen Er is veel onbegrip uit de omgeving De mantelzorger voelt zich ondergewaardeerd door de samenleving Bron: Boer et al., 2010: 30-33

67 Redenen waarom mantelzorgers in eerste instantie niet actief hulp zoeken
Psychologische drempels Aan de hulp voor de zieke partner wordt voorrang gegeven, soms wordt het zelf vragen om hulp als egoïstisch ervaren Zowel de mantelzorger als zieke partner geeft de voorkeur aan mantelzorg i.p.v. professionele zorg Het negatieve imago van zorginstellingen en geïnstitutionaliseerde zorg De angst regie en privacy te verliezen wanneer deze zorg in huis wordt gehaald Hulp vragen betekent dat de mantelzorger toegeeft dat de situatie ernstig is en dat dat hij/ zij de situatie niet meer aan kan. Het niet willen belasten van vrienden, buren en familie met de vraag om hulp of het delen van de zorg Geen behoefte hebben aan nog meer ellende en de overtuiging hebben weinig op te schieten met de verhalen van anderen (gesprekken met lotgenoten) Praktische drempels Onbekendheid met de vormen van hulpverlening Bureaucratie bij het aanvragen van de hulp Slechte communicatie tussen instanties onderling Extra kosten van de hulp Bron: Boer et al., 2010: 46-52

68 Aanbevelingen om mantelzorgers beter te ondersteunen
Aanbevelingen om mantelzorgers die voor hun partner zorgen beter te ondersteunen: Hulp aan de mantelzorger in een vroeg stadium aanbieden om te voorkomen dat de mantelzorger in een sociaal isolement raakt. Betere beschikbaarheid van - en toegang tot zichtbare hulp voor mantelzorgers Aandacht voor de positie en rol van mantelzorgers door medische dienstverleners Preventieve ondersteuning richten op de hulpbehoevende, de mantelzorger, medische dienstverleners, begeleider en het sociaalnetwerk van de mantelzorger en diens partner Aandacht voor de mantelzorger: mogelijkheden bieden om zijn/ haar mening te uiten, het aanbod van lotgenotencontacten uitbreiden met een informatieve kant, meer publieke aandacht voor de mantelzorger Bron: Boer et al., 2010: 64-68

69 Gebruikte literatuur Boer, A., de., Duimel, M., Male, J. van (2010). Iemand moet het doen, ervaringen van verzorgers van partners. Sociaal en Cultureel Planbureau. Den Haag.

70 8 bakens welzijn nieuwe stijl
Gericht op de vraag achter de vraag Gebaseerd op de eigen kracht van de burger Direct erop af Formeel en informeel in optimale verhouding Doordachte balans van collectief en individueel Integraal werken Niet vrijblijvend, maar resultaatgericht Gebaseerd op ruimte van de professionals

71 Rollen van mantelzorgers
Deskundige Client Collega Familielid/ vriend

72 Voorbeelden sociale interventies voor mantelzorgers
Respijtzorg Maatjesprojecten: mantelzorgmaatje (vrijwillige hulpdienst) Lotgenotencontact Mantelzorgmakelaar Mantelzorglijn Steunpunten mantelzorg

73 Algemene ondersteuning
Algemene interventies: Natuurlijk een netwerkcoach/ Sociale Netwerk Strategieën Eigen Kracht Conferenties Familiebeleid Landelijke Vereniging voor Mantelzorg en Vrijwilligerszorg: MEZZO