Hoe pak je een ‘tekst’ aan?

Presentatie over: "Hoe pak je een ‘tekst’ aan?"— Transcript van de presentatie:

1 Hoe pak je een ‘tekst’ aan?
Een handleiding gebaseerd op de vakgebonden eindtermen ‘moderne talen’

2 Een vraagje! Vind je deze cartoon grappig? Waarom (niet)?
Hoe pak je een tekst aan?

3 Vertrekpunt bij elke ‘tekst’: het communicatiemodel
bericht via een medium (3) inhoud over iets: thema (6) wordt er iets gezegd: boodschap (7) vorm op een bepaalde manier: stijl (8) zender (1) doel (2) ontvanger (4) reactie (9) in een bepaalde context (5) Hoe pak je een tekst aan?

4 Vraag je telkens af: (1) zender: Van wie komt dit bericht? Wat kom je over de zender te weten? Individu of organisatie? Staat de naam vermeld? Beroep? Leeftijd? ... (2) doel: Wat is het hoofddoel van z'n bericht? (3) medium: Welk communicatiemiddel werd er gebruikt? Kranten hebben allerlei soorten teksten: artikels, advertenties, lezersbrieven, zoekertjes, strips ... (4) ontvanger: Voor wie is het bericht bestemd? Kun je een profiel schetsen van de beoogde luisteraar/lezer? Leeftijd? Klasse? Interesses? ... (5) context: In welke omstandigheden kwam de communicatie tot stand? (6) thema: Wat is het onderwerp van het bericht? (7) boodschap: Wat wordt er duidelijk gemaakt over het onderwerp? (8) stijl: Hoe werd het bericht verpakt? (9) reactie: Hoe zou de ontvanger reageren op dit bericht? Hoe pak je een tekst aan?

5 Even illustreren: 1 zender:
ZAK, huiscartoonist van De Morgen, een Vlaamse krant de lezer aan het lachen brengen, en aan het denken, kortom: een geslaagde spotprent maken een cartoon in een krant Deze cartoon is vooral gericht op lezers met interesse voor politiek je moet wat voorkennis hebben(?) de 'lezer' ziet deze cartoon op pagina twee van z'n ochtendkrant op 23 maart 2006, net onder het standpunt van de hoofdredacteur. de recente vraag om na de werkvloer ook de horeca (café’s, restaurants ...) rookvrij te maken. dit is een goed initiatief via een absurde omkering - rokers zijn kwaad dat niet-rokers kunnen ‘meegenieten’ in het restaurant van hun (dure) sigaretjes. (vul zelf maar in) 2 doel: 3 medium: 4 ontvanger: 5 context: 6 thema: 7 boodschap: 8 stijl: 9 reactie: Hoe pak je een tekst aan?

6 Achterhaal zo vlug mogelijk zender & doel ...
1 - INFORMATIEF 3 - ARGUMENTATIEF 2 - PRESCRIPTIEF 4 - NARRATIEF Sprookje Er was eens een man die altijd rechtvaardig was. H. de Coninck 5 - ARTISTIEK-LITERAIR Hoe pak je een tekst aan?

7 1 - Informatieve teksten het overbrengen van informatie
voorbeelden schema, tabel,nieuwsitem,mededeling, folder, verslag, formulier, brief, , documentaire, interview, gesprek ... Hoe pak je een tekst aan?

8 EEN PRESCRIPTIEVE TEKST
Hoe pak je een tekst aan?

9 2 - Prescriptieve teksten
Het rechtstreeks sturen van het handelen van de ontvanger Voorbeelden: instructie, opschrift, waarschuwing, handleiding,gebruiksaanwijzing, publieke aankondiging ... Hoe pak je een tekst aan?

10 3 - Argumentatieve teksten het opbouwen van een redenering
voorbeelden: pamflet, betoog, essay, discussie, debat ... Hoe pak je een tekst aan?

11 het verhalend weergeven van feiten en gebeurtenissen
4 - Narratieve teksten het verhalend weergeven van feiten en gebeurtenissen voorbeelden: reportage, scenario, relaas, interview, hoorspel, verhaal, film, feuilleton, reisverhaal ... Hoe pak je een tekst aan?

12 5 - Artistiek-literaire teksten
Sprookje Er was eens een man die altijd rechtvaardig was. H. de Coninck 5 - Artistiek-literaire teksten expliciete aanwezigheid van een esthetische component voorbeelden: gedicht, kortverhaal, roman, toneel, stripverhaal, songtekst ... Hoe pak je een tekst aan?

13 Misschien zijn er nog wel andere bedoelingen ...
Iemand aan het lachen willen brengen bijvoorbeeld of een ander emotie die je wil overbrengen ... emotieve teksten (?) En natuurlijk kunnen zenders (schrijvers, sprekers, tekenaars ...) niet één maar meerdere bedoelingen hebben met een ‘tekst’. Je vraagt je dan best af wat je als het dominante kenmerk ervaart. Hoe pak je een tekst aan?

14 TAALTAKEN Of wat je met een tekst moet doen in klas
Taaltaken op beschrijvend niveau Taaltaken op structurerend niveau Taaltaken op beoordelend niveau Hoe pak je een tekst aan?

15 1 Het globale onderwerp bepalen 2 De hoofdgedachte achterhalen
3 Een spontane mening of appreciatie vormen 4 De gedachtegang volgen 5 Relevante informatie selecteren 6 De tekststructuur en -samenhang herkennen 7 Informatie (summier) beoordelen Hoe pak je een tekst aan?

16 Vanuit het communicatiemodel bekeken
1 Wie is de zender? 2 Wat is z'n doel? 3 Via welk kanaal communiceert hij? 4 Wie is de ontvanger? 5 In welke context? 6 Waarover gaat het? HET GLOBALE ONDERWERP BEPALEN 7 Wat zegt hij erover? DE HOOFDGEDACHTE ACHTERHALEN DE GEDACHTEGANG VOLGEN RELEVANTE INFORMATIE SELECTEREN 8 Hoe zegt hij het? DE TEKSTSTRUCTUUR & SAMENHANG HERKENNEN EN OP OVERZICHTELIJKE WIJZE ORDENEN 9 Hoe reageert de ontvanger? EEN SPONTANE MENING OF APPRECIATIE VORMEN INFORMATIE BEOORDELEN Globaal lezen Globaal lezen Intensief lezen Selectief lezen Intensief lezen Hoe pak je een tekst aan?

17 Het communicatiemodel reconstrueren
Even herhalen ... Het communicatiemodel reconstrueren Tekstsoort bepalen Taaltaak Sprookje Er was eens een man die altijd rechtvaardig was. H. de Coninck Good luck! Vaardigheid Hoe pak je een tekst aan?